مدل‏ سازی میزان فرسودگی شهری و گونه‏ شناسی بافت فرسوده شهر قم

نوسازی و مداخله در بافت فرسوده فرایندی پیچیده و چندبعدی است. بسیاری از برنامه‏ریزان شهری بر اهمیت گونه‏شناسی و گونه‏بندی به‏عنوان اولین و مهم‏ترین گام در فرایند مداخله بافت‏های فرسوده شهری تاکید کرده‏اند. بر این اساس، تاکید این مطالعه بر ارایه روشی علمی و سیستمی برای شناسایی شاخص‏های موثر در فرسودگی و گونه‏ بندی بافت فرسوده براساس شدت فرسودگی است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و جامعه آماری شامل 1609 بلوک فرسوده شهر قم است. تجزیه و تحلیل اطلاعات به صورت کمی و کیفی است و از روش‏های آمار استنباطی و با استفاده از نرم ‏افزارهای SPSSو Arc GISبهره گرفته شده است. در این فرایند، نخست برای بررسی شاخص‏های موثر بر فرسودگی و سپس میزان فرسودگی بلوک‏ها با استفاده از مدل تحلیل عاملی نوع Rشاخص‏های پژوهش در چهار عامل کالبدی، جمعیتی-اجتماعی، اقتصادی، و زیست‏ محیطی بارگذاری شدند و با توجه به میزان فرسودگی کل و با بهره ‏گیری از روش تخمین تراکم کرنل گونه‏بندی شدند. نتایج یافته ‏های پژوهش نشان می‏دهد شش عامل از عوامل اصلی و تاثیرگذار بر فرسودگی در شهر قم می‏باشند و این عوامل در مجموع 95/67 درصد فرسودگی شهری را تبیین می‏کنند. عوامل اقتصادی و جمعیتی-اجتماعی مهم‏ترین عوامل شناخته شدند و میزان فرسودگی با شاخص‏های اقتصادی از جمله قیمت زمین، گروه‏های شغلی و درآمدی، و امکانات و تسهیلات مسکن بیشترین ارتباط را داشته است. همچنین، در ارتباط با اولویت‏های توسعه و مداخله در بافت، نتایج تابع برآورد تراکم کرنل نشان داد پهنه ‏های واقع در شمال و جنوب محدوده بافت فرسوده شهر از مستعدترین و بالاترین احتمال شدت و گسترش فرسودگی برخوردارند که براساس یافته‏ های به ‏دست‏ آمده در اولویت بالایی جهت مداخله قرار می‏گیرند.