رابطه هوش هیجانی و مولفه های آن با علائم اضطرابی دانش آموزان المپیادی کشور

پیشینه و اهداف :

هوش هیجانی مجموعه ای از توانایی های اجتماعی و هیجانی انسان است که به شخص در حل مشکلات روزمره و تعامل با دیگران کمک می کند. اگرچه بهره هوشی عمومی نسبتا ثابت است، اما هوش هیجانی می تواند ایجاد و آموزش داده شود و سازمان ها و شرکت می توانند هوش هیجان را بیازمایند و یاد بدهند. هوش هیجانی به توانایی کنترل احساسات و عواطف خود و دیگران، تفکیک این احساسات و سمت و سو بخشیدن به رفتار و تفکر شخصی براساس این اطلاعات اطلاق می شود. پژوهش های انجام شده در مورد هوش هیجانی نشان داده اند که هوش هیجانی عامل موثر و تعیین کننده ای در برآیندهای زندگی واقعی مانند موفقیت در مدرسه و تحصیل، موفقیت در شغل و روابط بین فردی و به طور کلی در کارکرد سلامت می باشد. هوش هیجانی با سلامت روانی همبستگی مثبت و با اختلالات روانی همبستگی منفی دارد. به علاوه پژوهش های مختلف نقص در تنظیم هیجانات و هوش هیجانی را در برخی اختلالات از جمله اختلال شخصیت مرزی، اختلال شخصیت اسکیزوتایپیال، اسکیزوفرنی، افسردگی و اختلالات اضطرابی نشان داده اند. در واقع، ارتباط بین هوش هیجانی که با مقیاس رگه های فراخلقی اندازه گیری میشود با متغیرهایی مانند افسردگی، اضطراب و سلامت روانی و جسمانی کلی در بزرگسالان مورد تایید قرار گرفته است.هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه هوش هیجانی و مولفه های آن با علایم اضطرابی دانش آموزان المپیادی کشور در سال تحصیلی 94-93 بوده است.

برای رسیدن به این هدف از روش تحقیق توصیفی- پیمایشی استفاده گردیده است.جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان پسر المپیادی مقطع متوسطه سراسر ایران در سال تحصیلی 94-93 به تعداد 380 نفر بودند. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان به تعداد 181 نفر تعیین گردید. ابزارهای مورد مطالعه عبارتند از: مقیاس رگه های فراخلقی (TMMS) که این مقیاس یک ابزار خودگزارشی عینی بر مبنای الگوی رگه ی هوش هیجانی است که توسط سالووی و همکاران برای سنجش سه مولفه ی هوش هیجانی ساخته شده است؛ و پرسشنامه ی اضطراب بک (BAI): این پرسشنامه برای سنجش میزان اضطراب طراحی شده و شامل 21 عبارت است. روش تحلیل داده ها در این پژوهش ضریب همبستگی، تحلیل واریانس یک طرفه و رگرسیون بود.

یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که: بین هوش هیجانی و مولفه های آن با علایم اضطرابی دانش آموزان المپیادی رابطه معناداری وجود دارد. بین مولفه توجه به احساسات با علایم اضطرابی دانش آموزان رابطه معناداری وجود ندارد. بین مولفه وضوح احساسات با علایم اضطرابی دانش آموزان رابطه معناداری وجود دارد. بین مولفه اصلاح خلق (ترمیم احساسات) با علایم اضطرابی دانش آموزان رابطه معناداری وجود ندارد.

مطابق با تجزیه و تحلیل های انجام گرفته بین هوش هیجانی و اضطراب رابطه معنادار وجود دارد و این متغیر، اضطراب را به صورت منفی پیش بینی می کند. بدین معنا که دانش آموزانی که هوش هیجانی بالایی دارند به مراتب کمتر دچار اضطراب می شوند. علاوه بر این، تبیینی که در این رابطه وجود دارد این است که هوش هیجانی با دو گستره مهم خلق و خو یعنی عاطفه مثبت (احساس لذت، اشتیاق و علاقه مند و...) و عاطفه منفی (اضطراب، احساس خصومت و نارضایتی و...) نیز رابطه دارد. افراد با خلق منفی به علت ثبات تجربه هیجانی گرایش دارند که چنین حالاتی ممکن است درک واقعی آنچه را که احساس می شود با مشکل مواجه سازد.