اثر تنش خشکی بر برخی ویژگی های مورفولوژیک و تولید کوئرستین در همیشه بهار در مراحل مختلف رشد

همیشه بهار (Calendula officinalis L.) گیاهی با کاربردهای زینتی و دارویی از تیره کاسنی (Asteraceae) می‌باشد.  از آن جا که شناسایی وضعیت رشد گیاهان در شرایط مختلف آبیاری، راهنمای کشت گیاهان دارای تحمل به خشکی است، هدف این پژوهش بررسی اثر تنش خشکی بر ویژگی‌‌های ریخت‌شناسی و میزان تولید کویرستین در مراحل مختلف رشد گیاه همیشه بهار بود. این پژوهش در گرگان و در آزمایشی با 3 تکرار انجام شد. تیمار‌‌های آزمایشی شامل سه سطح تنش خشکی (بدون تنش، تنش ملایم و تنش شدید) در شرایط گلخانه و گلدان، در مراحل مختلف رشد گیاه شامل مراحل رویشی، پیش گلدهی، گلدهی و میوه‌‌دهی انجام شدند. پس از تعیین ظرفیت زراعی خاک، مقدار آب برای گلدان‌های شاهد محاسبه شد و سپس دو سوم مقدار آن برای تنش ملایم و یک سوم آن برای تنش شدید خشکی در نظر گرفته شد. پس از کاربرد تنش، در مراحل مختلف رشد، بوته‌ها از خاک خارج و ویژگی‌های ریخت‌شناسی آن ها شامل ارتفاع گیاه، طول ریشه، طول طوقه و ساقه، شمار برگ و گل، طول برگ‌ و قطر گل‌، مورد بررسی قرار گرفت. همچنین میزان تولید فلاونویید غالب آن (کویرستین) با روش کروماتوگرافی مایع سنجیده شد. نتیجه‌ها نشان داد که با کاهش میزان رطوبت خاک، ارتفاع بوته، شمار و سطح برگ و نیز شمار و قطر گل‌ها در دوره‌های رشد کاهش، اما طول ریشه در این دوره‌‌ها افزایش داشت. در تنش ملایم در مراحل گلدهی و میوه‌‌دهی تولید کویرستین افزایش و در تنش شدید، کاهش نشان داد. بیشترین میزان کویرستین (11/59 میلی گرم در گرم وزن خشک) مربوط به تنش خشکی ملایم در مرحله میوه‌دهی و کمترین میزان آن (05/41 میلی گرم در گرم وزن خشک) مربوط به تنش خشکی شدید در مرحله گلدهی بود، که نشان می‌دهد گیاهان در رویارویی با تنش، ترکیب‌های ثانویه بیشتر و در صورت تنش شدید، بر اثر کاهش میزان رشد گیاه ترکیب‌های ثانویه کمتری تولید می‌کنند.