ایده «تجربه‏ گرایی مستقل از مشاهده» گرنت در مواجهه با تدابیر کیمیایی شامل تجربه‏ های طلسماتی

در روی‏کردهای فلسفی به تاریخ‏نگاری که با پرسش از ماهیت «تجربه» در علوم سده ‏های میانه مواجه می‏شوند، ارجاع به چارچوب‏های نظری و تجارب علمی دوره اسلامی، جایگاهی مهم دارد. بعضی از مورخان علم ریشه و اصل نظریات و روش‏های وابسته به آن در علوم سده ‏های میانه و حتی دوره انقلاب علمی را برآمده ازاین چارچوب ها دانسته و بعضی دیگر، بخشی از استنادات تجربی دانشمندان این دوره را بازگویی و روایتی مجدد از تجارب ذکرشده در دیگر متون از جمله متون علمی دوره اسلامی تشخیص می‏دهند. کیمیا و صورت‏های تغییرشکل‏ یافته آن در سده ‏های میانه و پس از آن در دوره انقلاب علمی، رشته ‏ای است که به جد، به محلی برای ظهور چالش میان روی‏کردهای تاریخ‏نگارانه به مفاهیم قوام‏دهنده تجربه‏ گرایی علمی تبدیل شده است. در این میان ایده ادوارد گرنت(Edward Grant)، مورخ علم معاصر، درباره نسبت این مفاهیم با علوم سده ‏های میانه یکی از ایده‏های مهم به‏شمار می‏آید. دراین مقاله ضمن بررسی ایده گرنت در بستر تاریخ‏نگاری معاصر کیمیا، نسبت آن در برابر آنچه «تدابیر کیمیایی شامل تجربه‏های طلسماتی» در کیمیای دوره اسلامی نام گرفته، تحلیل شده است. این بررسی و تحلیل نشان می‏دهد که مواجهه اینگونه تجارب با ایده گرنت، مواجه‏ای متفاوت و چالش ‏برانگیز برای آن است.