بررسی پراکنش و منشا هیدروکرین های آروماتیک حلقوی (PAHs) در رسوبات سطحی رودخانه چالوس

هیدروکربن های آروماتیک حلقوی از آلاینده های آلی مهم بوم سازگان آبی به شمار می روند و از فرآیندهای طبیعی و انسانی تولید می شوند. هدف از انجام این پژوهش تعیین غلظت و پراکنش هیدروکربن های آروماتیک حلقوی و منشا این ترکیبات در رسوبات سطحی رودخانه حفاظت شده چالوس در استان مازندران است. نمونه برداری رسوبات سطحی بستر رودخانه از چهار ایستگاه واقع در مسیر رودخانه (دارکلا، پل رینگ اول، پل آب نمای چالوس و مصب رودخانه) صورت گرفت. استخراج و آنالیز ترکیبات PAHs با روش استاندارد سوکسله، طی دو مرحله کروماتوگرافی ستونی و دستگاه کروماتوگرافی گازی- طیف سنجی جرمی انجام شد. بیش ترین میزان کل این ترکیبات (PAH∑) در رسوبات سطحی بستر رودخانه در مصب رودخانه با غلظت ng/g 30/144 ± 8/903 و کم ترین غلظت، در ایستگاه دارکلا با غلظت ng/g 35/19 ± 71/51 مشاهده شد. روند تجمع ترکیبات PAHs در رسوبات سطحی رودخانه نشان داد که از بالادست رودخانه به پایین دست غلظت PAHs∑ افزایش می یابد. تعیین منشا ترکیبات PAHs در رسوبات سطحی بستر رودخانه با استفاده از نسبت های تشخیصی ایزومری نشان داد منشا ترکیبات PAHs در رودخانه، اختلاطی از منابع پتروژنیک و پایروژنیک با غالبیت پتروژنیک بود. رسوبات سطحی رودخانه بر اساس رهنمود کیفیت رسوب NOAA، به استثنای ایستگاه دارکلا که در بالادست رودخانه چالوس واقع شده و دارای آلودگی کم بود، در سایر ایستگاه های موردمطالعه در رودخانه در محدوده آلودگی متوسط قرار داشتند. ورود پساب های کشاورزی مزارع اطراف، افزایش جمعیت و وسایط نقلیه در منطقه باعث افزایش ترکیبات PAHs در رسوبات رودخانه شده است.