بررسی اثر عصاره برگ گیاه اسپند (P.harmala) بر آپوپتوز ناشی از استرپتوزوتوسین در بافت پانکراس رت های صحرایی

کاهش توده سلول بتا در پاتوژنز دیابت نوع دو انسانی و در مدل های دیابت جوندگان نقش دارد. بنابراین، بررسی عصاره های گیاهی از این جهت که آیا مانع کاهش توده سلول های بتا و جزایر لانگرهانس می شوند اهمیت می یابد. هدف از این مطالعه تعیین و بررسی اثر عصاره برگ گیاه اسپند (P.harmala) بر آپوپتوز ناشی از استرپتوزوتوسین در بافت پانکراس رت های صحرایی بود.

در این مطالعه تجربی که در سال 1395 انجام شد، تعداد 32 سر موش رت نر 10±250 گرمی از انستیتوپاستور تهران تهیه و به 4 گروه 8 تایی شامل؛ کنترل، دیابتی، دیابتی تحت تیمار با عصاره برگ، تجربی تحت تیمار با عصاره برگ اسپند، به طور تصادفی تقسیم شدند. رت های گروه های دیابتی، دوز 60 میلی گرم بر کیلوگرم استپتوزوتوسین را دریافت نمودند. بعد از اطمینان از القاء دیابت در روز دهم تجویز عصاره متانولی برگ (150 میلی گرم بر کیلوگرم) به روش گاواژ به مدت 28 روز برای گروه های تحت تیمار با عصاره، آغاز گردید. عصاره متانولی برگ اسپند به روش سوکسله استخراج و اجزاء استخراج شده عصاره برگ به وسیله HPLC آنالیز گردید. در طول دوره قندخون رت ها چک گردید و در انتهای آزمایش بافت پانکراس خارج و پس از طی مراحل بافتی و انجام رنگ آمیزی های بافتی عمومی هماتوکسیلین ایوزینوفیل و اختصاصی اگنور، تعداد سلول های بتا شمارش و قطر جزایر اندازه گیری گردید. در نهایت داده های جمع آوری شده با استفاده از آزمون های آنالیز واریانس یک طرفه و توکی تجزیه و تحلیل شد.

یافته ها: 

نتایج تحقیق حاضر نشان داد که عصاره برگ اسپند سرشار از ترکیبات فلاوونوییدی است و اگرچه اختلاف معنی داری در غلظت سرمی گلوکز در روزهای دهم، چهاردهم و بیست و هشتم بین گروه دیابتی و گروه کنترل وجود دارد (001/0<p)، ولی هیچ گونه اختلاف معنی داری بین گروه دیابتی تحت تیمار با این عصاره و گروه دیابتی وجود نداشته است. هم چنین میانگین قطر جزایر در گروه دیابتی نسبت به گروه کنترل با اختلاف معنی دار (01/0<p) کاهش یافته بود، اما اختلاف معنی داری بین گروه دیابتی تحت تیمار با عصاره نسبت به گروه دیابتی وجود نداشت. نتایج در گروه تجربی تحت تیمار هم اختلاف معنی داری با گروه کنترل نشان نداد.

نتیجه گیری:

 عصاره برگ اسپند اگرچه حاوی فلاوونویید و ترکیبات فنولی بود، اما بر خلاف پژوهش های گذشته، در گروه دیابتی نتوانسته بود عوارض ناشی از تجویز استرپتوزوتوسین را بهبود بخشد.