معرفی و نقد نظریه اقتصاد تکاملی و رابطه آن با توسعه اقتصادی

پرفسور هلموت آرنت استاد اقتصاد دانشگاه آزاد برلین ، نتیجه مطالعات پنجاه ساله خود را در کتابی تحت عنوان : ((کتاب درسی توسعه اقتصادی و نظریه اقتصاد تکاملی و اهمیت آن برای سیاست اقتصادی و مالی)) به سال 1994 منتشر کرده است که که متفکرانی چون فرانسوا پرو Perrou.F و آلوین هانزن Hansen.A و گاردنیز مینز Means.G بر آن مهر تایید زده اند. نگارنده ابتدا به سابقه فکر و اندیشه اقتصاد تکاملی از زمان آدام اسمیت و ریکاردو و دیگران پرداخته و سپس ادامه آن را در مکتب تاریخی آلمان و مکتب نهادگرایی آمریکا بررسی کرده است و معتقد است که نهادگرایان اولیه از شاگردان مکتب تاریخی و از بانیان نظریه اقتصاد تکاملی بوده اند و اینک هم در انجمن اقتصاد دانان آمریکا ، (AFEE) و اروپا (لندن) ، (EAEPE) نظریه اقتصاد تکاملی بصورت شاخه ای از علم اقتصاد مورد بررسی قرار می گیرد. نویسنده مقاله ، نظریه اقتصاد تکاملی آرنت را دنبال کرده و مکمل نظریه توسعه اقتصادی شومپیر و نظریه اقتصادی والتراویکن Eucken.W و نیولیبرالهای آلمان میداند وبه همین جهت درآغاز سخن دو مفهوم توسعه اقتصادی و رشد اقتصادی را به تفصیل و از دیدگاه آرنت و نیولیبرالها به نقد می کشد. آنگاه نظریه او را با نظریه توسعه اقتصادی شومپیر مقایسه کرده و وجوه اشتراک واختلاف آنها را به تفصیل بیان می کند. خلاصه نظریه آرنت این است که کلاسیک ها و تیوکلاسیکها بر اساس نظریه تعادل و بازارهای ثابت و موجود به تحلیل مسایل اقتصادی می پردازند ، در حالی که تعادلی در کار نیست.چه در همان حال بررسی ، پدیده ها و مناسبات اقتصادی در حال تغییر و تحولند و بصورت فرآیند جریان می یابند و به همین جهت به نظر او باید به فکر طرح نظریه ای بود که فرآیندهای اقتصادی را بطور پویا مورد بررسی قرار داده وتاثیر عوامل فرهنگی را نشان دهد. نویسنده مقاله پس از بیان کلی نظریه آرنث به نقش نوآوریها و مدیریت در تحول اقتصادی و رقابت بصورت فرآیند می پردازد و آنگاه از نظام خود جوش سخن می گوید. آرنت نظام اقتصادی خود را نظام خود جوش فوق العاده می نامد که بازار آزاد از عناصر مرکبه آن است. نویسنده با استناد به نقد دیتر اشمیتشن Schmidtchen Dieter - استاد اقتصاد دانشگاه ساربروکن آلمان - براین نظریه ، مطالعه نظریه آرنت را از لحاظ انسجام و نوآوری و مخصوصا جنبه تفکر برانگیزی آن برای دانشجویان اقتصاد مفید می داند و آن را در کنار نظریه تعادل ، نظریه فرآیند بازار و نظریه هماهنگی بازار مهم تلقی می کند. انتقاد مهمی که بر آرنت وارد می شود این است که می کوشد نظریه اقتصاد تکاملی خود را خارج از کار نیو کلاسیک ها و بر پایه عدم تعادل بنا و بررسی کند ، اما جنبه مثبت و مهم این نظریه در آن است که اقتصاد را مقوله اقتصادی صرف و خالص نمی داند بلکه عوامل مهم فرهنگی و اجتماعی را در ساخت آن موثر می شمارد. که باید به هنگام بررسی مسایل اقتصادی به آنها نیز توجه کرد و این کاریست که نهاد گرایان جدید در اقتصاد تکاملی خود بر اساس الگوی تعادلی نیز انجام می دهند.