تاملاتی در معنای دین و انواع آن با ‏تاکید بر اندیشه‏های ابن‎عربی

حقیقت دین پدیده دیرپایی است که همواره پرسش‏های فراوانی را در ذهن پژوهشگران موضوع دین مطرح کرده است. تاریخ پیدایش دین، خاستگاه دین، سرشت و تعریف دین، انواع دین و نیز چگونگی کارکردهای فردی و اجتماعی آن، برخی از همین ابهام‏هاست که خاطر فیلسوفان دین را به خود مشغول داشته است. درازدامنی این پدیده و ‏تاملات پیرامونی آن، نگارنده را بر آن داشته تنها با تمرکز بر معنای دین حق و انواع آن از نگاه عرفانی به‏ویژه ابن‎عربی، برخی از این چالش‏های موجود را پاسخ دهد؛ لذا پرسش اصلی این نوشتار آن است که معنای دین و انواع آن با ‏تاکید بر اندیشه‏های ابن‎عربی کدام است؟ پژوهش حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی نشان می دهد ابن‎عربی با تقسیم دین حق به تاسیسی و امضایی سه معنای تشکیکی انقیاد، جزا و عادت را در دین تاسیسی نهفته دانسته است. توجه به این سه معنا، ضمن دریافت دقیق ماهیت دین، از حقایق قرآنی بسیاری در این باره نیز پرده بر خواهد داشت. تقسیم دین به مستقیم و غیر مستقیم نیز از دیگر تقسیمات اوست.