واکاوی پارادایم های رفتار اطلاعاتی: گذشته و حال

رفتار اطلاعاتی در علم اطلاعات و دانش شناسی به عنوان یک رفتار اساسی انسان دیده می شود که تا کنون پژوهش های بسیاری درباره آن انجام شده است. این پژوهش ، پارادایم ها و رویکردهای متفاوتی را در بر می گیرد که در پژوهش های رفتار اطلاعاتی مورد استفاده قرار گرفته اند. هدف مقاله حاضر بررسی سیر تغییر پارادایم و رویکردهای محتلف پژوهشی در حوزه رفتار اطلاعاتی است.

روش شناسی:

 پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای با رویکرد تحلیلی و پس از مرور مطالعات پیشین با هدف شناسایی پارادایم های غالب رفتار اطلاعاتی انجام شده است.

یافته ها:

 یافته ها نشان داد که می توان مطالعات رفتار اطلاعاتی را در دو دسته پارادایم اصلی قدیم و جدید قرار داد. پارادایم قدیم صرفا بر نحوه استفاده فرد از کانال های اطلاعاتی اشاره دارد و خود فرد را در تعامل با اطلاعات کمتر مورد توجه قرار می دهد. پاردایم قدیم ناظر بر نظریات شانون درباره اطلاعات است و پاردایم جدید بر روابط بین رشته ای تاکید دارد. در دسته پارادایم جدید رویکرد شناختی، جامعه شناختی، و چندوجهی را می توان مشاهده نمود. 

نتیجه گیری:

 رفتار اطلاعاتی یک رفتار غریزی است که در محیط اجتماعی رخ داده و عوامل مختلفی در آن تاثیر گذارند و مانند بسیاری از ویژگی های انسانی، رفتاری است که در خلا رخ نمی دهد؛ این رفتار در تعامل با اطلاعات، انسان و جامعه قابل تعریف است و از این رو می تواند جنبه های گسترده و چندوجهی داشته باشد. همچنین این رفتار به عنوان شاخه ای از علوم اجتماعی است که تحت پارادایم های مختلفی قابل بررسی است. برخلاف علوم طبیعی در علوم اجتماعی فرانظریه های زیادی ممکن است در کنار هم پیش بروند. گاهی یک فرانظریه به سادگی از بین می رود و زمانی دیگر ممکن است دوباره رشد نموده، تحول پیدا کند و مجددا علایق پژوهشگران را برانگیزد. بدین ترتیب سیر تکامل پژوهش رفتار اطلاعاتی نشان دهنده ترکیب رشته ها و نظریات بین رشته ای و روابط جدید در درک رفتار اطلاعاتی انسان است.