تحلیل میزان نمودپذیری معانی مختلف خانه در الگوهای آپارتمانی و مستقل حیاط دار (نمونه موردی: شهر شیراز)

خانه معنایی فراتر از یک سرپناه دارد. این مکان برای افراد مختلف حاوی معانی مختلفی است که شناخت این معانی می تواند زمینه ساز خلق مکانی مطلوب برای زندگی آن ها باشد. از این رو پژوهش حاضر در پی بررسی معانی مختلفی است که افراد نسبت به محیط زندگی آن ها ادراک می کنند. بر این اساس دو الگوی سکونت گاهی رایج در مسکن معاصر کشور شامل الگوی آپارتمانی و مستقل حیاط دار به عنوان نمونه های موردی انتخاب و تلاش می شود که معانی مختلفی که افراد از زندگی در این دو الگوی سکونت گاهی ادراک می کنند، استخراج شود.

با توجه به موضوع تحقیق، این پژوهش در پی پاسخ به دو سوال است که: معانی خانه کدام ها هستند؟ و کدام یک از این معانی برای ساکنین خانه های حیاط دار و کدام معانی برای ساکنین خانه های آپارتمانی، نمودپذیری بیشتری دارد؟

در این تحقیق دو هدف اصلی مد نظر قرار دارد که شامل تدوین چارچوب نظری مدون از معانی مختلف خانه و تحلیل میزان و نمودپذیری هر کدام از معانی مذکور در دو الگوی آپارتمانی و مستقل حیاط دار به عنوان الگوهای رایج در فرهنگ سکونت شهرهای معاصر است.

در این پژوهش پس از استخراج معانی مختلف خانه از منظر ادبیات، نخبگان و پیمایش داخلی، چارچوب نظری تحقیق متشکل از سیزده معنا برای خانه استخراج گردید و در مرحله بعد میزان نمودپذیری هر کدام از این معانی از منظر ساکنین دو الگوی سکونتی مورد نظر در شهر شیراز به عنوان نمونه موردی، مورد سنجش قرار گرفت. جامعه آماری تحقیق شامل 338 نفر از ساکنین خانه های آپارتمانی و مستقل حیاط دار بوند که در محلات مختلف شهر ساکن بودند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه بسته و مصاحبه عمیق با افراد بود و در تحلیل داده ها در بخش کمی، از آزمون های خی-دو و ریگرسیون لوجستیک و در بخش کیفی از روش تحلیل محتوا استفاده گردید.

نتایج تحقیق حاکی از آن است که از میان معانی سیزده گانه مستخرج از چارچوب نظری تحقیق، معانی "آزادی"، "تعلق و ریشه داری"، "تفاوت"، "تداوم" و "هویت مندی" از جمله معانی هستند که در میان ساکنان خانه های مستقل حیاط دار نمود بیشتری داشته اند. در مقابل معنای "امنیت" به عنوان معنایی است که در میان ساکنین خانه های آپارتمانی نمود بیشتری داشته است. سایر معانی نیز در هر دو الگوی آپارتمانی و مستقل حیاط دار تقریبا به یک میزان نمود داشته اند.