اصل علیت و علوم انسانی

هرچند تبیین علی یکی از مهم ترین اهداف علوم طبیعی به شمار می آید، اما این تبیین در علوم انسانی با تردیدها و ابهام هایی روبه رو است. این ابهام ها علاوه بر آنکه سرآغاز پیدایش مکاتبی متعارض درباره ماهیت پدیده های انسانی گشته و روش های علوم انسانی توصیفی را تحت تاثیر قرار داده است، منجر به اختلاف نظرهایی اساسی درباره اهداف علوم انسانی شده است؛ همان طور که چیستی و چگونگی علوم دستوری را به شدت دست خوش ابهام کرده است. ازاین رو باید بحث از اصل علیت و ارتباط آن با علوم انسانی را یکی از ریشه ای ترین نقاط اختلاف برانگیز در فلسفه علوم انسانی دانست. در این مقاله، ابتدا برخی از تفسیرها از این اصل و نیز جریان آن در پدیده های انسانی با روش انتقادی بررسی شده و به مغالطات و شبهاتی که دامن گیر برخی صاحب نظران شده است پاسخ داده می شود. سپس با روش تحلیل عقلی، جریان اصل علیت در پدیده های انسانی تشریح شده و انواع علت ها و روابط میان آنها تبیین شده است.