تحلیل سطح فکری منظومه های غنایی، بررسی موردی: روانشناسی شرم در ویس و رامین

روانشناسی و ادبیات ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. از آنجاکه شخصیتهای یک منظومه غنایی، به نوعی پهنه رویارویی عواطف بشری و آفرینشی است که از درون فرد و بستر اجتماع برخاسته است، در این پژوهش، با نگاهی بر گستره روانشناسی و ادبیات، به آن پرداخته شده است که این امر به فراهم آمدن زمینه مطالعه ادبیات به شیوه‌ای علمی و ژرف، یاری رسانده است. یکی از درونمایه‌های موجود در منظومه‌های غنایی، بویژه در فرهنگ ایرانی، احساس شرم است. انعکاس و برآیند این عنصر، منجر به واکنشهای گوناگونی از سوی شخصیتهای منظومه غنایی و تجلی انواع شرم میگردد. در پژوهش حاضر با پرداختن به منظومه ویس و رامین و با بهره‌مندی از نقد برونی ادبیات و نگرش روانشناسی، ابعاد شرم و رویکردهای آن بدقت مورد کاوش قرار گرفته است.

با استفاده از تحلیل مفهومی بازتاب شرم و نیز انتخاب کلیدواژه‌هایی، به بررسی این ویژگی پرداخته و پس از گردآوری یافته‌ها، جهت روشنگری بیشتر با استفاده از شیوه‌های آمار توصیفی، بررسی تحلیلی انجام گرفته است.

یافته‌ ها:

 ویس و رامین دارای انواع شرم هستند و بازنمایی آن، با حالات و نشانه‌های گوناگونی همراه است و همچنین توسط انواع سازوکارهای دفاعی سعی در مقابله با آنها دارند که از این دیدگاه نیز مورد بررسی قرار گرفته است.

نتیجه‌ گیری: 

ویس و رامین، دو مفهوم شرم و بی‌شرمی را همزمان تجربه میکنند. ویس، شخصیتی همواره شرمگین دارد و حتی عملکردهای بی‌شرمانه او نیز واکنشی وارونه به شرمی است که در ژرفای جان او رخنه کرده است. او که در ابتدا با عوامل ایجادکننده حس شرم، بشکل سالم مقابله میکند، پس از ناکامی، به شیوه‌ای ناسالم جهت مقابله با شرم خود، اقدام به سرکشی و طغیان میکند. در کنار این شیوه به وسیله‌های دفاعی دیگری نیز دست مییازد.