رابطه ی بین مشارکت فعال و پیشرفت تحصیلی در کلاس زبان انگلیسی برخط پس از شیوع کووید 19 در ایران

آموزش برخط (برخط) به عنوان گونه ای از آموزش از راه دور و در دهه های گذشته موردتوجه مدیران، استادان، دانشجویان و دیگران بوده است. در شرایط حادث از بیماری همه گیر کوید 19، آموزش برخط به یک نیاز تبدیل شده است. از جمله عوامل موثر در کارآمدی این نوع آموزش مشارکت فعال دانشجویان در فرایند یادگیری است. مشارکت فعال را تلاش صرف شده دانشجو در فرایند یادگیری تعریف می کنند. کارشناسان باور دارند که اجزاء مشارکت فعال عبارت اند از: تعامل با محتوای درس، تعامل با همکلاسی ها و تعامل با استادان برای کسب نتیجه آموزشی مطلوب (کسب نمره و رضایت تحصیلی). صاحب نظران تعلیم و تربیت ادعا می کنند که مشارکت فعال دانشجویان در فرایند یادگیری پیش نیاز یادگیری و پایداری آن است. شواهدی وجود دارد که مشارکت فعال دانشجویان یکی از قوی ترین عوامل پیش بینی کننده پیشرفت تحصیلی است. در این نوشتار به نقش مشارکت فعال در یادگیری زبان انگلیسی در کلاس بر خط خواهیم پرداخت. نمایی از چگونگی پیشرفت تحصیلی و تلقی دانشجویان از مشارکت کلاسی نیز ارایه می شود.

در این پژوهش که از نوع همبستگی است از پرسشنامه مقیاس «مشارکت فعال در آموزش بر خط» و آزمون «خواندن و درک مطلب» زبان انگلیسی استفاده شده است. این پرسشنامه در سال 2015 توسط دیکسون طراحی شده و مشتمل بر 4 سازه و 19 گویه است و مقیاس آن لیکرت 7 درجه ای است. سازه ها عبارت اند از: مهارت، عواطف، مشارکت و عملکرد. هیچ گونه سابقه ای اعم از اصل یا ترجمه این پرسشنامه در نشریات علمی-پژوهشی ایران به دست نیامد. بنابراین محقق آن را ترجمه نموده است. ترجمه معکوس این پرسشنامه توسط یکی از استادان انجام شده است. پرسشنامه یادشده با استفاده از گوگل فرم طراحی و از طریق سامانه آموزش مجازی دانشگاه به 297 نفر دانشجو که در نیم سال نخست سال تحصیلی 99 درس زبان عمومی داشتند ارسال شد.206 نفر از دانشجویان به پرسشنامه پاسخ دادند. پاسخ های 22 نفر از آن ها مخدوش بود؛ به عنوان مثال به تمام گویه ها یک پاسخ داده بودند یا پاسخ ها یکی در میان تکراری بود. لذا پاسخ نامه های آن ها کنار گذاشته شد. جمعا 184 پاسخ نامه به همراه نمرات زبان انگلیسی همان افراد مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. ابزار دوم این پژوهش آزمون «خواندن و درک مطلب» زبان انگلیسی است. این آزمون را محقق بر اساس مطالعات نظری مربوط به مهارت مذکور طراحی و برای بررسی انطباق آزمون با نظریه های علمی و محتوی آموزشی از 5 نفر از استادان کمک گرفته است. این آزمون دارای 40 سوال است و به عنوان آزمون پایان ترم در سامانه آموزش مجازی دانشگاه انجام شده است.

یافته ها:

 آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که پیشرفت تحصیلی دانشجویان در درس زبان انگلیسی و تلقی آنان از مشارکت کلاسی رضایت بخش است. بر اساس تحلیل رگرسیون  چارکی میان مشارکت فعال و یادگیری زبان انگلیسی در دانشجویان دارای نمره بالا ارتباط معنی دار وجود دارد. اما تحلیل آماری همبستگی نشان می دهد که میان پیشرفت تحصیلی و مشارکت فعال در کلاس بر خط ارتباط آماری معنی دار وجود ندارد. نبود وجود ارتباط معنادار میان این دو متغیر با یافته های پژوهش های خارجی متفاوت است. دلایل گوناگونی برای این موضوع متصور است. آموزش برخط در پژوهش حاضر انتخابی نبوده است و دانشجویان انگیزه کافی و مهارت و ابزارهای لازم برای این شیوه آموزش نداشته اند. شاید دانشجویان به همین دلایل دچار ترس و اضطراب شده اند. این ترس و اضطراب احتمالا موجب نارضایتی تحصیلی یا خودکم بینی شده است. اضافه می کند که تلقی دانشجویان از مشارکت فعال قابل قبول است. البته در مورد مشارکت در کلاس برخط هیچ گزارشی از پژوهش در ایران موجود نیست.

هدف این پژوهش برآورد ارتباط بین مشارکت فعال و یادگیری زبان انگلیسی در کلاس برخط بود. نتایج نشان داد که نظریه مشارکت فعال در ارتقاء پیشرفت درسی در مورد دانشجویان قوی صدق می کند اما در مورد دانشجویان حد متوسط و پایین تر صدق نمی کند. برای ارزیابی میزان مشارکت دانشجویان از پرسشنامه استفاده شده است. پژوهشگران به خوبی می دانند که پرسشنامه مبتنی بر خود اظهاری است و در این روش احتمال خطای اندازه گیری وجود دارد.