بررسی کاشت صیفی جات در شتزارهای تثبیت شده با کاربرد لایه غیرقابل نفوذ قیر توام با آبیاری تحت فشار

به طور کلی برنامه تثبیت شنهای روان در کشور تاکنون بسیار موفقیت امیز بوده و مساله حفاظت انها نیز تا حدودی تامین شده است. بخش عمدهای از تپه های شنی فعال در منطقه مورد مطالعه تثبیت گردیده و پوشش گیاهی خوبی مشتمل بر گیاهان یکساله و چندساله نیز استقرار یافته است. لیکن موضوع دیگری که باید بعد از مراحل تثبیت در نظر گرفت این است که چگونه میتوان به طور اقتصادی از این مناطق تثبیت شده استفاده کرد. سه نوع بهره برداری مناسب از شنزارها ممکن است مورد بررسی قرار گیرد: 1- تامین هیزم، تولید چوب و یا کاغذ 2- ایجاد مرتع و تولید فراورده های دامی. 3- کشت محصولات کشاورزی پر قیمت (.(Cashcrops اغلب گونه های چوبی را میتوان برای مصرف چوبشان مورد استفاده قرار داد، لیکن به نظر می رسد که تولید هیزم از نظر اقتصادی، زیاد مقرون به صرفه نباشد. تولید چوب برای تهیه کاغذ امکان پذیر است، بهخصوص در صورتیکه گونه های دارای رشد سریع مانند اوکالیپتوسهایی که در محیط شنی سازگار هستند کشت شوند. کشت گونه های مرتعی و چرای دام به منظور تولید فراورده های دامی نیز راه حل دیگری برای تولید محصوات غذایی است، لیکن به علت حساسیت و اسیب پذیری شنزار تثبیت شده، چرای کنترل نشده دام میتواند به سادگی اکوسیستم ایجاد شده را تخریب کند. روش دیگر استفاده از این اراضی کشت محصولات پر ارزش در پهنه های شنی است که مراحل تثبیت انها به اتمام رسیده است گرچه کمبود عناصر غذایی در خاکهای شنی یکی از محدودیتهای عمده در این نوع اراضی است. به همین منظور طرح ایجاد یک لایه غیرقابل نفوذ از قیر در دو عمق 45 و 60 سانتیمتری توام با ابیاری قطرهای و بارانی در یک پهنه شنی از منطقه الباجی شهرستان اهواز با کشت محصولاتی مانند هندوانه، خربزه، خیار و گوجه فرنگی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست امده نشان داد که تولید هندوانه "چارلستون گری" و خربزه "هانی دراپ" با روش ابیاری قطرهای بسیار موفقیت امیز بوده و کشت ان از نظر اقتصادی کاملا مقرون به صرفه است. کشت محصولات مذکور با ابیاری بارانی به علت تبخیر زیاد و برخورد ذرات شن با سطح برگها موفقیت امیز نبود. هم اکنون عرصه های نسبتا وسیعی از پهنه های شنی و تپه های ماسهای تثبیت شده در استان خوزستان در اطراف رودخانه کرخه در قالب مشارکتهای مردمی به کشت هندوانه اختصاص داده شده است. از انجاییکه کشت سنتی ابن محصول با استفاده از روش جوی و پشته در شنزار اب بسیار زیادی مصرف میکند مناسب نمی باشد. بنابراین کاربرد نتایج این تحقیق میتواند تحول عمدهای در نحوه استفاده از این نوع اراضی ایجاد کرده و نقش موثری در بالا بردن بازده ابیاری و در نتیجه افزایش درامد بهره برداران ایفا کند.