ارزیابی ترجیحات بصری و زیبایی شناختی کاربران از منظر پارک های شهری (مطالعه موردی: پارک شهری صیاد شیرازی بیرجند)

در حال حاضر استفاده از پارک های شهری به دلیل افزایش روزافزون جمعیت، سبک زندگی آپارتمان نشینی و فاصله گرفتن فضای کالبدی شهرها از محیط های طبیعی، بیش از گذشته مورد توجه شهروندان قرار گرفته است. پارک های شهری به عنوان بخشی از زیر ساخت های طبیعی و مولفه های موثر در سیمای شهر، محل ارتباط انسان شهرنشین و طبیعت هستند و بدون شک می توان منظر را به عنوان یکی از مولفه های تاثیرگذار در میزان جذابیت، هویت و پایداری آنها دانست. مطالعه ارزیابی ترجیحات مردمی از کیفیت بصری منظر می تواند نقشی حیاتی در شناسایی منظر های موجود با ارزش بصری مختلف در راستای حفاظت و ساماندهی وضع موجود در پارک های شهری داشته باشد. این پژوهش سعی بر آن دارد تا بر اساس رویکرد ترجیحات مردمی به ارزیابی بصری منظر پارک شهری صیاد شیرازی بیرجند بپردازد.

در این پژوهش بر اساس کاربری ها و مشابهت فضاها و فعالیت ها کل فضای پارک به 2 پهنه تفرجی و خدماتی- رفاهی دسته بندی شد. سپس 8 عکس از هر پهنه (در مجموع 16 عکس) با در نظر گرفتن شاخص های بصری چون پیچیدگی، پیوستگی، تصویرپذیری و آشفتگی که توصیف کننده ویژگی های بصری منظر و نظریه های مرتبط با ترجیح و تجربه منظر هستند، انتخاب گردید. برای تعیین معیار هایی که استفاده کنندگان در ارزیابی زیبایی یا نازیبایی کیفیت بصری منظر مد نظر قرار می دهند ضمن تهیه پرسشنامه و مصاحبه (از میان 100 کاربر به عنوان نمونه آماری محاسبه شده بر اساس مدل کوکران)، از تکنیک طبقه بندی کیفیت (Q Sort) استفاده شده است.

مطالعه حاضر نشان می دهد که پهنه ی تفرجی با میانگین امتیاز 601/0 به منزله ی پهنه ی مطلوب (دارای بیشترین مناظر مطلوب) و پهنه ی خدماتی-رفاهی با میانگین امتیاز 248/0 به منزله ی پهنه ی نامطلوب (دارای کمترین مناظر مطلوب) از لحاظ کیفیت بصری از سوی استفاده کنندگان انتخاب شدند.

از دیدگاه کاربران کمبود فضای سبز و همچنین عدم ایجاد هماهنگی بین الگوهای طراحی کاشت موجود با ساختار طبیعی سایت در پهنه خدماتی -رفاهی، نقش مهمی را در کاهش کیفیت بصری منظر در این پهنه ایفا می کند.