ارزیابی واکنش بذر گاوپنبه (Abutilon theophrasti) توده مانه و سملقان به دما و نور

گاوپنبه  یکی ازمهمترین علف های هرز مزارع پنبه، ذرت، گوجه فرنگی و سویا است. بدون شک آگاهی از واکنش بذر علف های هرز به عوامل محیطی (نور و دما) در درک بهتر چگونگی الگوی جوانه زنی و استقرار آن ها امری ضروری است. هدف این تحقیق نیز ارزیابی برهمکنش دوره های نوری و حرارت متناوب بر جوانه زنی بذر علف هرز گاوپنبه بود.

این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه فیزیولوژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد در سال 1394 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل رژیم دمایی روزانه در چهار سطح: سه دمای متناوب روزانه 15 - 25 (شب- روز)، 20 - 30، 25 - 35 و دمای ثابت 25 درجه سلسیوس و تناوب نوری در سه سطح: 8-16 ساعت (تاریکی- روشنایی)، 12 - 12 ساعت و تاریکی ممتد در طول روز بودند. صفات مورد ارزیابی عبارت بودند از: حداکثر درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، یکنواختی جوانه زنی و مدت زمان لازم تا رسیدن به 10 درصد و 90 درصد جوانه زنی که به کمک نرم افزار جرمین بدست آمد.

نتایج نشان داد که تمام صفات مورد بررسی تحت تاثیر برهمکنش دما و نور قرار گرفت. بذرهای گاوپنبه در شرایط تناوب نوری و دمایی جوانه زنی بهتری داشتند و با افزایش دمای روزانه تا 30 درجه سلسیوس، درصد و سرعت جوانه زنی افزایش و سپس کاهش یافت، اگر چه واکنش بذر به دمای شبانه بیش از دمای روزانه بود. بیشترین (98 درصد) و کمترین درصد جوانه زنی (57 درصد) به ترتیب در دمای متناوب 15-25 درجه سلسیوس و دمای ثابت 25 درجه سلسیوس تحت شرایط نوری 12-12 ساعت روشنایی و تاریکی حاصل شد. کمترین مدت زمان لازم برای رسیدن به 10 و 90 درصد جوانه زنی و بیشترین یکنواختی جوانه زنی نیز در دمای متناوب 20-30 درجه سلسیوس تحت شرایط تاریکی مشاهده شد.

بر اساس نتایج این آزمایش بذر گاوپنبه در دامنه وسیعی از شرایط نوری و حرارتی قادر به جوانه زنی است، اگر چه در شرایط وجود نور و تناوب دمایی جوانه زنی بهتر دارد. بنابراین شخم با گاوآهن برگردان دار می تواند به تحریک جوانه زنی و تخلیه بانک بذر خاک منجر شود.

1- از آنجایی که نور عامل تحریک جوانه زنی بذر گاوپنبه است، پس بنابر این استفاده از نظام های بدون شخم عامل موثری در مهار این علف هرز است.2- افزایش دمای محیط شانس جوانه زنی بذر علف هرز گاوپنبه را کاهش می دهد.