تحلیل زمان روایت آثار بیضایی بر اساس آرای «ژرار ژنت»؛ مطالعه موردی نمایشنامه «هشتمین سفرسندباد» و فیلمنامه های «آینه های روبه رو» و «پرده نئی»

بهرام بیضایی از مهترین هنرمندان عرصه درام در ایران است. با این حال باگذشت نزدیک به 60 سال از فعالیت هنری بیضایی و در هیاهوی مخالفان و موافقان آثارش، آن چه به چشم و گوش می رسد سخن از چه گفتن های آثارش بوده: از نقدهای اسطوره نگرانه و تاریخی تا نقدهای فمینیستی و سیاسی که آثارش را در بردار سیاست زمانه تاویل، تفسیر و نقد می کنند. در این مقاله سعی می شود سه اثر بیضایی شامل «هشتمین سفرسندباد»، «پرده نیی» و«آینه های روبه رو» از منظر شکل روایت بررسی شود. فیلمنامه های بیضایی، نوشته هایی هستند که پیش از آن که امکان ساخته شدن یابند چاپ می شوند.از این منظر با پدیده ای منحصر به فرد مواجهیم که امکان دسترسی، تحقیق و بررسی خود فیلمنامه- حتی پیش از ساخت فیلم- را در اختیار محققان فارسی زبان قرار می دهد. راهی که برای تبیین و بررسی این آثار درنظرگرفته شده است بررسی شیوه ی روایت و به طور خاص، زمان روایت با اتکا به آرای «ژرار ژنت»، روایت شناس ساختارگرای فرانسوی است. هدف این مقاله، بررسی رابطه زمان و علیت به عنوان پایه های روایت در آثار بیضایی و تبیین چگونگی نگاه او به هستی، با تمرکز بر شکل آثارش است.