جایگاه و نقش مسلمانان در فدراسیون روسیه: چالش هویت یابی اسلامی و ذهنیت گرایی تاریخی روسی

اسلام به عنوان دومین دین روسیه و مسلمانان به مثابه بخش جدایی ناپذیر دموگرافی این کشور، موضوع حساسی در سیاست داخلی و خارجی روسیه محسوب می شود. مسلمانان روسیه که در دوره اتحاد جماهیر شوروی تحت تاثیر ایدیولوژی نظام کمونیستی با چالش هویتی در انزوا و محاق فرو رفته بودند با فروپاشی شوروی در چارچوب نظام سیاسی جدید، درصدد احیای هویت دینی قرار گرفتند. در این میان، حکومت مرکزی روسیه با نگرانی از هویت جویی مسلمانان از اسلام افراط گرای سلفی به دنبال تحدید فعالیت های اسلام گرایان رادیکال و تشویق مسلمانان معتدل در روسیه پرداخت. این مساله تحت تاثیر تحولات خاورمیانه پس از 11 سپتامبر 2001 میلادی و تقویت جریان های سلفی مانند داعش و گرایش برخی از مسلمانان روسیه به این جریان ها با نگرانی و حساسیت بیشتری پیگیری شد. در این چارچوب این مقاله تلاش دارد تا به این پرسش اصلی بپردازد که چه عواملی در جایگاه و نقش مسلمانان در فدراسیون روسیه تاثیر گذارند؟ یافته های این مقاله که به وش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته نشان می دهد که چالش هویت یابی در میان مسلمانان روسیه و وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آنان و ذهنیت گرایی تاریخی دولت مرکزی از هویت دینی و نفوذ بنیادگرایی، تروریسم و جدایی طلبی و بی ثباتی سیاسی در مناطق مسلمان نشین روسیه و اسلام هراسی در این کشور، نقش اصلی را در تعیین جایگاه مسلمانان در فدراسیون روسیه دارند.