تخمین مقدار و تعیین همبسته های نرخ تسهیلات؛ مطالعه موردی: بنگاه های فهرست شده ایران

نااطمینانی از شرایط آتی و اطلاعات نامتقارن میان بانک و بنگاه، اعطای تسهیلات را با ریسک همراه می کند. نرخ تسهیلات بانکی را می توان متاثر از سه نوع ریسک اعتباری بنگاه متقاضی، فعالیت بانک اعتباردهنده، و محیط اقتصاد کلان دانست. در این پژوهش، با استفاده از داده های 260 بنگاه بورسی و 34 بانک، نرخ تسهیلات را تخمین زده و همبسته های آن را یافته ایم. نتایج نشان می دهد طی سال های 1386 تا 1397 از بین متغیرهای نماینده ریسک اعتباری بنگاه نسبت های سرمایه در گردش، سود خالص، و دارایی غیرجاری با نرخ سود تسهیلات همبستگی منفی و معنادار و نسبت بدهی همبستگی مثبت و معنادار دارند. از بین متغیرهای مربوط به ریسک فعالیت بانک، شاخص های سلامت بی معنی اند و تنها نسبت هزینه های اداری همبسته مثبت نرخ سود است. عوامل ارتباطی میان بانک و بنگاه که موجب تخفیف عدم تقارن اطلاعاتی و یا افزایش قدرت مدیریت بانک در بنگاه هستند نیز با نرخ سود تسهیلات همبستگی منفی دارند؛ در مقابل، افزایش درصد مالکیت حق رای بانک در بنگاه با کاهش نرخ سود تسهیلات همراه است. نتایج مدل حاکی از وجود همبستگی قوی میان نرخ سود تسهیلات و نرخ مصوب شورای پول و اعتبار است. این امر می تواند شفافیت روابط مالی بانک و بنگاه را مخدوش کند.