بررسی آلودگی خاک به نیترات و تجمع نیترات در محصول سیب زمینی و گوجه فرنگی در مزارع کشاورزان دشت مشهد

آب و نیتروژن دو عامل مهم محدود کننده رشد و عملکرد محصولات کشاورزی می باشند. از طرفی استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی به خصوص کودهایی با ترکیبات نیتروژنی که در دهه های اخیر به منظور تولید بیشتر محصولات کشاورزی رایج شده است باعث آلودگی نیتراتی خاک و آب و محیط زیست شده است. این پژوهش به منظور بررسی تاثیر استفاده از مقادیر مختلف آب و کودهای نیتروژنه روی تجمع نیترات در خاک و گیاهان گوجه فرنگی و سیب زمینی اجرا شد. تحقیق در مزارع دشت مشهد انجام گردید. تعداد مزارع انتخابی سیب زمینی و گوجه فرنگی هر کدام 15 مزرعه بود. روش آبیاری در تمام مزارع روش آبیاری شیاری (نشتی) بود. در طول فصل رشد میزان آب و کود نیتروژنی کاربردی در تمام مزارع اندازه گیری گردید. در ابتدا و انتهای فصل رشد میزان نیترات در خاک (دو عمق صفر تا 30 و 30 تا 60 سانتی متری) و در انتهای فصل رشد باقیمانده نیترات در دو محصول سیب زمینی و گوجه فرنگی اندازه گیری شد. روش اندازه گیری اسپکتروفتومتری (طیف سنجی) در طول موج 540 نانومتر بود. نتایج نشان داد که در تمام مزارع سیب زمینی میزان آب و کود کاربردی بیش از حد نیاز بود. در مزارع گوجه فرنگی آب کاربردی بیش از حد نیاز ولی کود مصرفی در برخی مزارع بیشتر و در برخی کمتر از میزان توصیه شده بود. با افزایش میزان آب مصرفی مقدار باقی مانده نیترات در دو عمق 30-0 و 60-30 سانتی متری خاک کاهش یافت، در صورتی که با افزایش میزان مصرف کود اوره، مقدار باقی مانده نیترات در خاک در انتهای فصل افزایش یافت. افزایش کاربرد کود، باقیمانده نیترات در گیاه را افزایش داد. نتیجه نهایی آنکه تاثیر میزان آب مصرفی روی آبشویی نیترات و ایجاد مشکلات زیست محیطی جدی می‎باشد، لذا باید در برآورد میزان آب مورد نیاز گیاه نهایت دقت انجام گیرد و کاربرد کود باید متعادل و متناسب با نوع گیاه و عملکرد آن باشد.