ارزیابی سازگاری لاین های امیدبخش کنجد در منطقه سیستان با استفاده از روش های تجزیه چندمتغیره

گیاه کنجد از گیاهان دانه روغنی با مقاومت بالا به کم آبی است. این گیاه با حداقل نیاز رطوبتی عملکرد مناسبی را نسبت به سایر محصولات زراعی در فصل تابستان دارد. شناخت ژنوتیپ های پرمحصول در این شرایط از اولویت های برنامه های به نژادی گیاه کنجد است. در این تحقیق تعداد 10 لاین امید بخش کنجد به دست آمده از نسل های در حال تفکیک که در ارزیابی های مقدماتی به عنوان ژنوتیپ های برتر شناخته شده بودند، به همراه شش ژنوتیپ محلی جهت بررسی و مقایسه عملکرد در در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در منطقه سیستان در طی دو سال زراعی مورد بررسی قرار گرفتند. در طی دوره رشد صفات کمی و فنولوژیکی مختلف ارزیابی شدند. بررسی تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ های مورد بررسی تفاوت معنی داری از نظر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، ارتفاع بوته و وزن هزاردانه دارند. با استفاده از روش مقایسه میانگین دانکن، به ترتیب ژنوتیپ های 3، 13، 5 و 7 به عنوان ژنوتیپ های برتر از نظر عملکرد دانه شناخته شدند. بررسی همبستگی صفات، رابطه مثبت و معنی دار عملکرد دانه با وزن هزار دانه را نشان داد. همچنین نمودار بای پلات پراکنش ژنوتیپ ها بر روی دو عامل اول نشان داد ژنوتیپ های 3، 5 و 13 از سایر ژنوتیپ ها متمایز و به عنوان ژنوتیپ های برتر از نظر صفات کمی می باشند. تجزیه خوشه ای برای تمامی صفات با استفاده از روش Ward نیز ژنوتیپ های 3 و 13را از سایر ژنوتیپ ها تفکیک نمود. علاوه براین، رتبه بندی ژنوتیپ ها بر اساس شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده آل (SSIG) نیز ژنوتیپ های 3 و 13 را به عنوان ژنوتیپ های با رتبه بالا نشان داد.  بنابراین با استفاده از روش های مختلف تجزیه چندمتغیره آماری، ژنوتیپ های 3، 13 و 5 به عنوان ژنوتیپ های با عملکرد مطلوب و با سازگاری بالا در منطقه سیستان معرفی می شوند.