پیامد حاکمیت ایلخانان بر سیر دانش پزشکی در ایران (654-736 ه.ق؛ 1335-1256 م)

دانش پزشکی از جمله علومی بود که در دوران شکوفایی تمدن اسلامی مورد توجه قرار گرفت و دانشمندان فعال در این حوزه به نتایج و دستاوردهای قابل توجهی دست پیدا کردند. این پژوهش بر آن است که سیر دانش پزشکی در ایران عصر ایلخانی را از زوایای گوناگون مورد مطالعه و بررسی قرار دهد تا به این پرسش پاسخ دهد که دانش پزشکی در ایران عصر ایلخانی چه جایگاهی داشته و آیا استیلای مغول و تشکیل حکومت ایلخانان موجبات افول این علم را در ایران فراهم آورده است یا نه؟

 پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و بر اساس جمع آوری فیش‌های تحقیقاتی از مطالعات کتابخانه‌ای صورت گرفته است.

 بررسی‌ اسناد، مدارک و منابع تاریخی و علمی ایران در عصر ایلخانان نشان می‌دهد شیوه زندگی ناسالم اقوام مغول و بی‌بهرگی ایشان از دانش پزشکی سبب شده است علم پزشکی و مهارت پزشکان مناطق مفتوحه از جمله ایران مورد توجه سرکردگان مغول قرار گیرد. با تشکیل حکومت ایلخانی و روی کار آمدن دولت مردان دانش پیشه ایرانی و غلبه آنان بر جادوگران و کیمیاگران، جایگاه پزشکان در نزد ایلخانان بیش ‌از پیش ارتقاء یافت که پیامد آن احیای دوباره‌ی فعالیت‌های علمی در حوزه‌های مختلف پزشکی بود.

 در تدوین این پژوهش اصل امانت‌داری و صداقت استناد به متون مورد استفاده، اصالت منابع و پرهیز از جانبداری در مراجعه به متون و تحلیل‌ها، رعایت شده است.

 بر خلاف باور معمول دانش پزشکی و فعالیت‌های وابسته بدان در عصر ایلخانی به دلایلی که ذکر آن خواهد آمد نه‌ تنها با افول مواجه نشده، بلکه از برخی جهات نسبت به ادوار پیش رو به جلو حرکت نموده است. ساخت مراکز درمانی و آموزش پزشکی، راه‌یابی دانش پزشکی به دیگر مراکز آموزشی نظیر رصدخانه‌ها و مدارس، روابط علمی گسترده در حوزه پزشکی با دیگر ملل به‌ ویژه چین، بومی‌سازی پرورش گیاهان دارویی، تشریح و تالیف آثار پزشکی از جمله مصادیق این حرکت رو به جلو در عرصه دانش پزشکی در این دوره بوده است.