وظیفه التواصلات غیر اللفظیه فی روایه «زقاق المدق» لنجیب محفوظ

ادیبان با آگاهی از ظرفیت های حوزه ارتباطات غیرکلامی در صدد انتقال ملموس تر اندیشه ها و احساسات برآمده و به فضاسازی گفتمانی و شخصیت پردازی در آثار خویش پرداخته اند. در این گونه ارتباطی، انتقال مفاهیم و پیام ها از طریق حالت های چهره، حرکت های بدن، ژست ها، آواهای صوتی و حتی مصنوعات و طرز لباس پوشیدن افراد صورت می پذیرد. در نوشتار حاضر با نگاهی میان رشته ای و به شیوه توصیفی- تحلیلی، بازتاب کنش های غیرکلامی و کارکردهای عمده آن ها از جمله کارکرد تاکیدی، جانشینی، تکمیلی و تکذیبی در رمان «زقاق المدق» اثر نجیب محفوظ (1911- 2006)، نویسنده مصری مورد بررسی قرار گرفته و تبیین می گردد که نویسنده با چه سازکاری از کنش های غیرکلامی در پیشبرد فرآیند ارتباطی شخصیت ها و انتقال مفاهیم موفق بوده است. نتیجه پژوهش نشان می دهد که محفوظ در این اثر از قابلیت های ارتباط غیر کلامی به منظور القای هرچه بهتر مقصود شخصیت های داستانی و حقیقت مانندی کنش های آنها بهره می گیرد. در این داستان خندیدن، نگریستن و اخم کردن به عنوان رفتارهای چهره، حرکات دست، لحن و سکوت به عنوان مصادیق پیرازبان در شکل گیری فرآیند ارتباط و انتقال پیام، نقشی تاثیرگذار دارند و کارکرد مسلط شان غالبا از نوع جانشینی و تاکیدی است. در این جستار مشخص گردید که نویسنده از سکوت معنادار برای القای مفاهیمی همچون رضایت، سرگشتگی، تفکر، احساس لذت، کتمان راز و غیره استفاده می کند.