اثربخشی مداخله مبتنی بر فعال سازی رفتاری بر علائم منفی زنان مبتلا به اسکیزوفرنی مزمن

 اسکیزوفرنی بر تعاملات بین‌فردی، روابط خانوادگی و عملکرد شغلی افراد مبتلا تاثیر منفی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی مداخله مبتنی‌بر فعال‌سازی رفتاری بر علایم منفی زنان مبتلا به اسکیزوفرنی مزمن انجام شد.

روش پژوهش، نیمه‌آزمایشی و طرح آن از نوع پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری دوماهه با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش را زنان مبتلا به اسکیزوفرنی مزمن مرکز جامع توان‌بخشی بیماران روانی مزمن پراور شهرستان شهرضا در سال 1398 تشکیل دادند. سی بیمار داوطلب واجد شرایط به‌شیوه نمونه‌گیری دردسترس و براساس ملاک‌‌های ورود به مطالعه و خروج از آن انتخاب شدند. سپس به‌صورت تصادفی در دو گروه پانزده‌نفری فعال‌سازی رفتاری و گواه قرار گرفتند. آزمودنی‌ها در سه مرحله به مقیاس سنجش علایم منفی (اندریسن، 1989) پاسخ دادند. صرفا برای گروه آزمایش، جلسات مداخله فعال‌سازی رفتاری براساس پروتکل فعال‌سازی رفتاری لیجوز و همکاران (2011) در دوازده جلسه نوددقیقه‌ای ارایه شد؛ تحلیل داده‌‌ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر، آزمون‌های تی و کای‌اسویر و آزمون تعقیبی LSD در نرم‌افزار SPSS نسخه 24 انجام پذیرفت. سطح معناداری آزمون‌ها 0٫05 بود.

در مراحل پس‌آزمون و پیگیری در مقایسه با پیش‌آزمون، مداخله منجربه کاهش علایم منفی (به‌ترتیب 0٫001>p، 0٫001>p) و مولفه‌های آن شامل سطحی‌بودن عاطفه (به‌ترتیب 0٫001>p، 0٫005=p)، نقص توجه (به‌ترتیب 0٫001>p، 0٫001>p) و عدم لذت (به‌ترتیب 0٫003=p، 0٫005=p) در گروه آزمایش شد. در مقایسه مراحل پس‌آزمون و پیگیری، در علایم منفی و مولفه‌های مذکور تفاوت معنادار مشاهده نشد که نشان می‌دهد اثر مداخله در طول زمان ماندگار بوده است. همچنین در متغیر بی‌ارادگی، تفاوت معناداری بین مراحل پیش‌آزمون و پس‌آزمون وجود داشت (0٫026=p)؛ اما تفاوت معناداری بین مراحل پیش‌آزمون و پیگیری در این متغیر مشاهده نشد (0٫058=p) که نشان می‌دهد اثر مداخله در طول زمان حفظ نشد.

باتوجه به یافته‌های این پژوهش، مداخله فعال‌سازی رفتاری به‌طور موثری سبب کاهش علایم منفی در زنان مبتلا به اسکیزوفرنی می‌شود و اثر آن در طول زمان نیز پایدار باقی می‌ماند.