بررسی تاثیر رویشگاه و مراحل مختلف رشد بر تغییرات بازده اسانس و ترکیبات فیتوشیمیایی گیاه بابونه آناتولی Holub Anthemis wiedemanniana (Fisch. & C.A. Mey.)

کمیت و کیفیت اسانس گیاهان دارویی به طور بارزی تحت تاثیر فاکتورهای زیستی و اکولوژیک قرار می گیرند. هدف از تحقیق حاضر، بررسی تغییرات بازده اسانس و ترکیبات فیتوشیمیایی گونه بابونه آناتولی Holub Anthemis wiedemanniana (Fisch. & C.A. Mey.) در رویشگاه های مختلف آن در استان آذربایجان غربی در مراحل مختلف رشد بود. بدین منظور رویشگاه های اصلی این گیاه در استان آذربایجان غربی (میاندوآب، راژان، اشنویه، قوشچی و انهر) و در طول سه مرحله رشد، شامل مرحله رشد رویشی، گلدهی و میوه دهی، در سال  1397 شناسایی گردید. سپس سرشاخه های هوایی این گیاه در هر رویشگاه برداشت گردید. اسانس گیری با استفاده از دستگاه کلونجر و تجزیه مواد موثره اسانس با استفاده از دستگاه های GC و GC/MS انجام شد. داده ها در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار تجزیه آماری شدند. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد، بیشترین بازده اسانس سرشاخه های گیاهان در سه مرحله رشد رویشی، گلدهی و میوه دهی از رویشگاه قیز قلعه میاندوآب با اقلیم نیمه خشک به دست آمد که به ترتیب، 70/0، 88/0 و 75/0 درصد بود. این تفاوت بین میانگین ها در سطح احتمال 5 درصد، معنی دار بود. گروه بندی جمعیت ها توسط تجزیه خوشه ای نشان داد که تنوع ژنتیکی و منشا جغرافیایی می تواند دلیل گروه بندی جمعیت جنوب استان (قیز قلعه میاندوآب) در گروهی جدا از جمعیت های شمال استان (اشنویه، انهر، قوشچی و راژان) باشد. بنابر نتایج به دست آمده از این تحقیق، جهت حصول مقدار بیشتر ماده موثره اسانس، رویشگاه میاندواب، رویشگاه برتر بود و جهت دستیابی به ترکیبات اسانس با خواص دارویی با ارزش، از قبیل کاریوفیلن اکسید، ادسمول و ایزوآرومادندرن نمونه برداری از رویشگاه های اشنویه، قوشچی و انهر در مرحله رشد رویشی; مقدار بالای فارنزن، رویشگاه میاندوب در مرحله رشد رویشی و مقدار بالای ترکیبات تی- کادینول و بتا سزکویی فلاندرن، رویشگاه های راژان و میاندواب در مرحله میوه دهی توصیه می شوند.