بررسی اثربخشی طرح های مدیریت بیابان بر ساکنین اکوسیستم بیابان (مطالعه موردی: کاشان)

تحلیل فرآیندهای مرتبط با محیط زندگی تنها با شناخت اکوسیستم ها مهیا می شود. در همین زمینه، طرح های مدیریت و کنترل بیابان با اثرات گسترده در اکوسیستم های بیابانی منشا تغییرات عمده ای در خصوصیات اقتصادی- اجتماعی و محیط زیستی می شوند. این پژوهش به بررسی عملکرد طرح های اجرا شده منابع طبیعی با هدف احیاء مناطق بیابانی با استفاده از معیارهای اقتصادی- اجتماعی و محیط زیستی در شهرستان کاشان پرداخته است. به همین منظور، میزان شناخت طرح ها و اثربخشی آن ها در قالب روش پژوهش پیمایشی از دیدگاه ساکنین اکوسیستم بیابان مورد ارزیابی قرار گرفت و اثربخشی طرح ها در کنترل شرایط بیابان اعم از مهار رسوبات بادی، افزایش تولید کشاورزی و استقرار در سکونت گاه و مهار مهاجرت بررسی شد. روش جمع آوری داده ها مبتنی بر نمونه گیری تصادفی با حجم نمونه 150 از رابطه کوکران و جامعه آماری خانوارهایی که به نوعی در حوزه کشاورزی و دام فعالیت داشتند، صورت گرفت. هم چنین به منظور جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه استفاده شد که روایی آن توسط متخصصان و استادان صاحب نظر تایید شد. پایایی پرسش نامه نیز توسط ضریب آلفای کرونباخ بیش تر از 0.75 محاسبه شد که نشان از پایایی قابل قبول است. نتایج ترکیب جمعیتی نمونه حاکی از آن است که بین میزان مشارکت مردم و سن، سطح سواد، و نوع شغل آن ها ارتباط معنی داری برقرار نیست. نتایج تحلیل همبستگی اسپیرمن بیان گر وجود ارتباط معنی دار مثبت نظرات ساکنین با اثربخشی طرح های مدیریت بیابان است. هم چنین، همبستگی معنی داری مربوط به اثربخشی مهار رسوبات بادی، تولید کشاورزی و استقرار در سکونت گاه وجود دارد. بنابراین، با توجه به مشهود بودن اثر طرح های احیاء بیابان توسط ساکنین، افزایش امید به زندگی در سکونت گاه های بیابانی و تداوم حیات در این اکوسیستم ها افزایش یافته است. مطلوب است اقدامات لازم برای پیوند دولت و جامعه محلی با هدف حفاظت بهتر از منابع طبیعی و نیز حفظ و نگه داری طرح های اجرا شده انجام شود.