ارتباط نوسان شمالگان(AO) با تغییرپذیری دمای زمستانه شمال غرب ایران

نوسانات شمالگان (AO) یکی از الگوهای موثر تغییرپذیری گردش عمومی جو در منطقه برون حاره نیمکره شمالی و از عوامل اصلی کنترل عناصر اقلیمی مانند دما و بارش است. در این پژوهش به بررسی تاثیر فازهای مثبت و منفی این نوسان بر دمای زمستانه شمال غرب کشور، طی دوره آماری 2010-1965 پرداخته شد. به منظور دستیابی به اهداف این پژوهش از دو پایگاه داده: 1- داده دمای متوسط ایستگاه های همدید شمال غرب کشور و 2- داده های جوی شامل متغیر فشار تراز دریا (هکتوپاسکال) و ارتفاع ژیوپتانسیل (متر) استفاده شد. داده های جوی از مرکز ملی پیش بینی محیطی امریکا (NCEP/NCAR) دریافت شد. به منظور بررسی این داده ها محدوده ای بین 40 - تا 120 درجه شرقی و 0 تا 80 درجه شمالی در نظر گرفته شد. سپس با استفاده از تحلیل خوشه ای و ادغام وارد به تحلیل همدید فازها پرداخته شد. یک تقسیم بندی سه گروهه برای فاز منفی و تقسیم بندی سه گروهه دیگری برای فاز مثبت حاصل شد. برای هرکدام از گروه ها یک ماه نماینده تعیین شد. بعداز تحلیل الگوهای فشار به استخراج الگوهای مربوط به این فازها پرداخته شد درنهایت با استفاده از روش همبستگی به بررسی رابطه ی نمایه نوسان شمالگان با دمای زمستانه شمال غرب اقدام گردید. نتایج حاصله بیانگر این مطلب بود که میزان دما برای گروه هایی با فاز منفی نسبت به فاز مثبت دارای شرایط دمایی پایین تری بوده است. حال آنکه طی فاز مثبت این شرایط دمایی افزایش یافته است. با توجه به استقرار الگوهای فشار طی فاز منفی و میانگین دمای ماهیانه می توان چنین استنباط نمود که در این فاز شرایط سردتر و پایدارتری نسبت به فاز مثبت در محدوده مطالعاتی حاکم بوده است و به تبع آن در فاز مثبت شرایط دمایی بالاتری نسبت به فاز منفی رخ داده است. بررسی رابطه این نمایه با دمای زمستانه شمال غرب نشان از ضریب همبستگی معکوس و منفی دما با نوسان شمالگان دارد.