تعلق حق خیار به عقد یا به عین

تعلق حق خیار به عقد یا به عین، از مبانی اساسی برای تحلیل مسایلی از قبیل سقوط یا عدم سقوط حق خیار با تلف عین و اتلاف آن، تصرف در عین و انتقال آن به غیر می باشد. علیرغم اهمیت این مساله در تدوین مواد قانونی، ادله آن به طور تفصیلی و منسجم مورد توجه حقوقدانان قرار نگرفته است. سوال اساسی آن است که آیا در حق خیار، عین موضوعیت دارد که با تلف عین، حق خیار نیز زایل  شود یا عقد موضوعیت دارد که با تلف عین، همچنان خیار باقی است و پرداخت عین بر ذمه قرار گیرد؟ این تحقیق نشان می دهد اصل عملی اولیه بر تعلق حق خیار به عین است ولی قواعد فقهی موجود و همچنین دلیل اجتهادی سیره عقلا، دال بر تعلق حق خیار به عقد است، به گونه ای که با تلف شدن عین، عقلا خود را همچنان مستحق مالیت آن عین می دانند. ازطرفی، ادله اثبات کننده خیارات به دو دسته ادله لبی و ادله لفظی تقسیم می شود که خود ادله لفظی نیز دارای دو قسم ادله شامل لفظ «خیار» و ادله شامل لفظ «رد عین» می باشد. استظهار از ادله لبی و لفظی دال بر خیارات، تعلق حق خیار به عقد را تایید می کند. فقط در خیار عیب به دلیل وجود اجماع، تعبدا وجود عین، موضوعیت یافته و خیار عیب به عین تعلق می گیرد.