الگوهای اندیشه ورزی معطوف به پیشرفت در جهان اسلام؛ بررسی مقایسه ای ایران، ترکیه و مالزی

بررسی وجوه اختلاف و افتراق الگوهای اندیشه ورزی معطوف به توسعه در کشورهای اسلامی پیشرو، می کوشد به مقایسه این الگوها بر اساس 5 مولفه «نوع نگرش به پیشرفت»، «نوع نگرش به دین»، «مبانی دینی الگوی پیشرفت»، «مصادیق دین در عرصه پیشرفت» و نیز «نقش بوم زیست بر الگوی پیشرفت» در کشورهای ایران، ترکیه و مالزی اقدام نماید و به این سوال پاسخ دهد که رویکرد به پیشرفت و نسبت آن با دین در اندیشه ورزی معطوف به پیشرفت در سه کشور مذکور چه تفاوت ها و تشابه هایی با یکدیگر دارد؟

روش این پژوهش توصیفی - مقایسه ای است که مبتنی بر اطلاعات کتابخانه ای، ابتدا به توصیف رابطه دین با توسعه و پیشرفت در کشورهای اسلامی مذکور پرداخته و در ادامه، با روش تطبیقی به مقایسه مولفه های مورد نظر در باب پیشرفت در این کشورها اقدام می کند.

نخست، الگوهای اندیشه ورزی در خصوص پیشرفت تحت تاثیر مذاهب و سنت های بومی طیفی از الگوهای پیشرفت بومی اسلامی را در بین اندیشمندان آن کشورها مطرح کرده است و دوم آن که، علی رغم برخی تفاوت های بنیانی، این الگوها در خصوص رویکرد به دین و پیشرفت در حال نزدیک شدن به یکدیگر می باشند و همگی درصدد نوعی بهره مندی گزینشی از مظاهر پیشرفت و تمدن غربی و مدرنیته معطوف به شرایط بومی خود هستند.

وجه اشتراک تمام الگوهای توسعه در کشورهای اسلامی عبارتند از: بهره مندی گزینشی از مظاهر پیشرفت و تمدن غربی و مدرنیته؛ اعتقاد به جامعیت اسلام، و نیز امکان بازتعریف و فهم مجدد آموزه ‎های دینی بر اساس سه عنصر زمان، مکان و مصلحت در چارچوب مفهوم اجتهاد و دین اندیشی؛ تلاش برای سازگار نمودن اسلام با مدرنیته غربی؛ تاکید بر برخی مولفه های مکتب اقتصادی اسلام به خصوص بانکداری اسلامی.