حداکثرسازی شاخص بهره وری اقتصادی آب در کشاورزی با کاربرد سطوح مختلف کم-آبیاری

طراحی الگوی کشت بهینه و تخصیص به موقع منابع آب همراه با کم آبیاری از جمله راهکارهای بهینه حداکثرساختن شاخص بهره وری اقتصادی از آب است. در این مقاله به بهینه سازی همزمان الگوی کشت و تخصیص آب با استفاده از شیوه کم آبیاری پرداخته شده است. منطقه مورد مطالعه غرب شبکه آبیاری دشت قزوین و 6 سطح متفاوت درصد کاهش میزان آبیاری نسبت به پتانسیل نیاز آبی ماهانه(0، 0 تا10، 0 تا20، 0 تا30، 0تا40 و 0 تا50 درصد) در سه سال خشک، نرمال و تر مورد مقایسه قرار گرفت و در هر سال بهترین سناریوی کم آبیاری انتخاب و نتایج با الگوی کشت موجود همان سال مقایسه شد. الگوی کشت جدید شامل محصولات اصلی منطقه و اضافه شدن محصول کلزا بود. هدف، رسیدن به حداکثر بهره وری اقتصادی آب (سود خالص در واحد حجم آب) با رعایت سقف برداشت ماهانه و سالانه آب های سطحی و زیرزمینی بود. نتایج نشان داد که بهترین سناریو در سال خشک حداکثر درصد کاهش میزان آبیاری نسبت به پتانسیل نیاز آبی ماهانه 20 درصد، در سال نرمال آبیاری کامل و در سال تر حداکثر درصد کاهش میزان آبیاری نسبت به پتانسیل نیاز آبی ماهانه 10 درصد می باشد. بهبود شاخص بهره وری اقتصادی آب برای سال خشک 52/2 درصد، سال نرمال 41/5 درصد و سال تر 19/6 درصد بوده و متوسط درصد تامین آبیاری سالانه در سال خشک از 64/3 به 91/7 درصد، در سال نرمال از 70/0 به 100 درصد و در سال تر از 77/5 به 97/1 درصد افزایش می یابد، همچنین عملکرد نسبی کلیه محصولات به ویژه گندم، یونجه و چغندرقند را به مقدارقابل توجهی ارتقا می دهد. بنابراین، الگوریتم جستجوی گرانشی، به عنوان یک مدل بهینه ساز می تواند در انتخاب الگوی کشت و تخصیص مناسب منابع آب های سطحی و زیرزمینی با لحاظ منافع اقتصادی در مدیریت شبکه های آبیاری مدنظر قرار گیرد.