ارزیابی کیفیت آب زیرزمینی دشت آبرفتی ارومیه در سامانه های آبیاری

کیفیت آب زیرزمینی جهت اهداف آبیاری در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. تحقیق حاضر، با هدف دست یافتن به کیفیت آب زیرزمینی دشت آبرفتی ارومیه، در سامانه های آبیاری می باشد؛ جایی که فعالیت های کشاورزی به دلیل افزایش روند خشکسالی در دریاچه ارومیه به آب های زیرزمینی وابسته است. در این مطالعه، از داده های مربوط به 59 حلقه چاه آب زیرزمینی منطقه مطالعاتی در فصل خشک سال 1397 استفاده شده است. داده ها از نظر پارامترهای کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند؛ سپس جهت بررسی تغییرات مکانی آب زیرزمینی و تعیین محدوده مناسب برای استفاده در سامانه های آبیاری، از تعدادی شاخص های کیفیت آب (شاخص نفوذپذیری، نسبت جذب منیزیم، نسبت جذب سدیم، نسبت کیلی، درصد سدیم، سدیم کربنات باقی مانده و شاخص اشباع لانژلیر) با استفاده از روش زمین آماری در نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، استفاده گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، مقادیر مرتبط با پارامترهای کیفی pH، هدایت الکتریکی، کلسیم، سدیم، کلراید، سولفات، پتاسیم و کل جامدات محلول در حد مجاز می باشند؛ درحالی که، 5/8 درصد و 17 درصد از چاه های آب زیرزمینی منطقه، به ترتیب در بی کربنات و منیزیم، دارای مقادیر بیش از حد مجاز بر اساس استاندارد سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO, 1994)، می باشند. آب زیرزمینی منطقه مطالعاتی، از نظر مقادیر به دست آمده برای شاخص نسبت جذب سدیم، کیفیت عالی و از نظر مقادیر محاسبه شده برای شاخص نفوذپذیری و درصد سدیم، کیفیت مناسب برای اهداف آبیاری را نشان می دهند. مقادیر مرتبط با غلظت نسبت جذب منیزیم، در 6/18 درصد چاه ها و مقادیر سدیم کربنات باقی مانده در تعداد سه نمونه از چاه ها، پایین تر از حد مجاز می باشند؛ در حالی که، چاه های مطالعاتی منطقه، از نظر مقادیر محاسبه شده برای شاخص نسبت کیلی و اشباع لانژلیر، برای آبیاری نامناسب می باشند. نقشه های توزیع مکانی شاخص های کیفیت آب زیرزمینی نشان می دهد که قسمت مرکزی دشت آبرفتی ارومیه، بهترین زون جهت اهداف آبیاری می باشد.