بررسی تطبیقی رسم الخط مصحف تاشکند با قواعد و نقل های تاریخی رسم المصحف

علم رسم المصحف، از قواعد و روش هایی در باب کتابت قرآن سخن می گوید که به واسطه منقولات دانشمندان از مصاحف کهن، در دسترس قرار گرفته اند. کتاب های المقنع و مختصر التبیین، مهم ترین منابع دانش رسم المصحف به شمار می روند که در نگارش اکثر مصاحف جهان اسلام مورد استفاده قرار گرفته اند؛ چنان که به نویسندگان آن ها، لقب «شیخین علم رسم المصحف» اطلاق شده است. این مقاله کوشیده است که رسم کلمات مصحف تاشکند به عنوان معروف ترین مصحف از حیث انتساب به خلیفه سوم را با نقل های دو کتاب مذکور مقایسه کرده و میزان انطباق گزارش های رسم المصحف را با رسم نمونه ای از مصاحف کهن ارزیابی کند. رسم کلمات در مصحف تاشکند سه دسته است: 1- رسم هایی که با نقل های شیخین همخوانی دارد؛ 2- رسم هایی که تنها با نقل های یکی از شیخین همخوانی دارد؛ 3- رسم هایی که با نقل های شیخین ناهمخوان است. رسم های ناهمخوان با نقل های شیخین در مصحف تاشکند، به دو بخش قابل تقسیم است: الف) رسم هایی که عالمانی دیگر، آن ها را در گزارش های خود، نقل کرده اند؛ ب) رسم هایی که برای آن ها گزارشی یافت نمی شود. نتیجه پژوهش حاضر نشان از آن دارد که گزارش های علم رسم المصحف باید با مراجعه مستقیم به مصاحف کهن، تکمیل و در مواردی اصلاح شوند.