غربال ارقام و لاین های امیدبخش گندم از لحاظ واکنش به عامل بیماری باکتریایی نواری غلات Xanthomonas translucens pv. Undulosa

بیماری باکتریایی نواری غلات، که از مهم ترین بیماری های گندم است، در سال 1366 از استان کرمان و سپس از سایر نقاط کشور گزارش شد. برای جلوگیری از بروز خسارت های چشم گیر به این محصول مهم و استراتژیک، انتخاب یا تولید رقم مقاوم یا متحمل به این بیماری، از میان ارقام و لاین های موجود، ضروری است. به همین منظور تعدادی از ارقام و لاین های امیدبخش گندم انتخاب و واکنش آنها در برابر این بیماری، در شرایط گلخانه، مورد ارزیابی قرار گرفت.

مواد و روش ها:

 به منظور غربال 37 رقم و هفت لاین امیدبخش گندم بهاره و پاییزه، به عامل بیماری باکتریایی نواری غلات، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در گلخانه اجرا شد. در ابتدا، گیاهچه های دو برگی گندم، در شرایط دمایی و رطوبتی کنترل شده، با سوسپانسیون مخلوطی از نه جدایه عامل این بیماری، تهیه شده از مزارع سه استان زنجان، همدان و لرستان و با غلظت 108 باکتری در هر میلی لیتر، مایه کوبی شدند. سپس میزان تحمل آنها، براساس میانگین درصد سطح آلودگی برگ ها، ارزیابی شد. مقایسه میانگین ، گروه بندی و رتبه بندی ارقام، از حساس ترین تا متحمل ترین ارقام، به روش استیودنت نیومن کیلز انجام شد.

یافته ها: 

براساس نتایج به دست آمده، واکنش ارقام و لاین های امیدبخش به این باکتری متفاوت بود. ارقام میهن، پیشگام و لاین S-92-19 در گروه پنج (آلودگی 50/1 تا 75 درصد سطح برگ)، به عنوان حساس، ارقام چمران، سایسون، نارین، بم، خلیل، پارسی، وی وک، شبرنگ، چمران2، زارع، مروارید، افلاک، بک کراس های روشن زمستانه و بهاره، اراک، کاسکوژن، اروم، بهرنگ، پیشتاز، کرخه، و و لاین های امیدبخش N-91-17، S-91-13 و  S-92-2 در گروه چهار (آلودگی 25/1 تا50 درصد سطح برگ)، به عنوان نیمه حساس، ارقام نیشابور، افق، مهرگان، گاسپارد، بهار، رخشان، سیروان، سیوند، شوش، سیستان، برات، گنبد و لاین های امیدبخش S-91-15،N-91-8  و S-92-17 در گروه سه (آلودگی 10/1 تا 25 درصد سطح برگ)، به عنوان نیمه متحمل و ارقام بهاران، حیدری، و دنا در گروه دو (آلودگی 5/1 تا 10 درصد سطح برگ)، به عنوان متحمل، قرار گرفتند.

نتیجه گیری:

 هرچند بیشتر ارقام گندم مورد بررسی، نسبت به این بیماری حساس هستند، ولی ارقام و لاین های دارای مقاومت نسبی خوب نیز در بین آنها یافت می شود و می توان از آنها برای کاشت و یا در برنامه های به نژادی گندم استفاده کرد.