خاستگاه فرش منوط به ساوجبلاغ: ویژگی و چگونگی طرح، رنگ و نقش های آن

نقوش در هنر ایرانی را بایستی نقاشی پیام و نقاشی بیان نامید که گاه مستقیم جلوه گری می کند و گاه با زبان رمز و نمادین. از جمله جایگاه های بیان و ظهور نمادها در ایران، "فرش" است. این نقش و نگارها، علاوه بر جنبه های سنتی و محلی، می تواند بیان کننده ذهن خلاق تاثیر پذیرفته از محیط پیرامون هنرمند فرش باف باشد. به گواه محققان، هر چند که در مورد بافندگی کردها، تا قبل از قرن نوزدهم اطلاعات چندانی در دست نیست اما بسیاری از مقامات باغ و فرش های گل دار قرن 17 تا 18 شمال غربی ایران را کردی شناسایی می کنند. در هر کتاب عمومی فرش، از دو نوع شناخته شده و معروف "سنه" و "بیجار" سخن به میان می آید اما این دو را نمی توان کردی ترین فرش های به جای مانده حساب کرد زیرا دست کم دو نوع فرش کردی دیگر، به نام "موصل" (در کردستان عراق) و "ساوجبلاغ" در ردیف انواع قالی های کردی معاصر، از وجود و تولید خود دست برداشته اند. هدف از این پژوهش، بازیابی تاریخ، معرفی مکانی، و جایگاه فرش منسوب به ساوجبلاغ در منطقه موکریان، یعنی شمال غرب ایران است. بدین منظور نگارندگان با روشی توصیفی- تحلیلی و با هدف توسعه ای، و داده های کیفی آن بصورت اسنادی، سعی در بازیابی جایگاه فرش های منسوب به "ساوجبلاغ" است. نتیجه حاوی این یافته ها بود که؛ قالی ساوجبلاغ تا قبل از جنگ جهانی اول و به دلایلی که ما از آن بی خبر هستیم، تولید نشده اند و این نوع را می توان بهترین فرش، با رنگ های طبیعی گیاهی و دارای قیمت متوسط در بازار آن زمان خود، عنوان کرد. رد پای این فرش ها، اغلب در کلکسیون های کشورهای اروپایی است. با توجه به عدم معرفی این نوع از فرش در ایران و اهمیت و ضرورت احیا کردن و پرداختن به آن و یا حتی بازیابی چنین طرح ها و رنگ هایی، برای بافندگان فرش کردی، می تواند به تداوم تولید چنین فرش های نفیسی منجر گردد.