مجلس خبرگان قانون اساسی و گفتمان هویت؛ اصالت هویت مکتبی و اعتبار هویت ملی

قانون اساسی سنگ بنای نظام سیاسی و مبنای تعریف و تحدید حدود ارزش ها و مرزهای سیاسی و هویتی هر ملتی است. پرسش اصلی مقاله این است که در مجلس خبرگان قانون اساسی چه تصویری از ارکان هویت ملی ایرانی مسلط بوده است؟ و با بهره گیری از روش تحلیل گفتمان و با استفاده از اسناد مجلس نهایی قانون اساسی و خاطرات نمایندگان آن تلاش کرده ایم تا تصویر هژمون از عناصر هویت ملی ایرانی درمجلس خبرگان قانون اساسی را نشان دهیم. روش پژوهش تفسیری و اسنادی است و بر این اساس از اسناد مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی و خاطرات نمایندگان این دوره بهره گرفته ایم. ایده (فرضیه) مقاله این است که گرچه اسلام دال مرکزی گفتمان هویتی قانون اساسی است اما لاجرم به عناصر عرفی هویت ایرانی چون زبان ملی، نمادها، تنوعات و لایه های مختلف فرهنگ ایرانی توجه شده و روایتی مکتبی از آنها عرضه شده است. در این روایت «هم کیشی» مبنای اصلی همبستگی ملی است، امت گرایی بر ملی گرایی سیاسی اولویت دارد بگونه ای که جمهوری اسلامی خود را به دفاع از وطن امت اسلامی متعهد می داند و در بحث ایرانی الاصل بودن و تابعیت نیز که از اوصاف دولت مدرن است غیر از ولی فقیه سایر مدیران و حاکمان باید دارای صفت ایرانی الاصل باشند. مجلس خبرگان اساسی کوشیده است تا نسبت طبیعی و تاریخی زبان فارسی با زبان های محلی را در اصل پانزده قانون اساسی نشان دهد.