بررسی کاربرد مقوله های دستور شناختی در تحلیل شیوه روایت اشعار فارسی

دستور شناختی، به مثابه یکی از جدیدترین رویکردهای مطالعه زبان، با تکیه بر مسئله شناخت و فرایندهای ذهنی، زبان را با چشم اندازی معنامحور و مبتنی بر داده های علوم تجربی و شناختی بررسی می‏کند. مدعای اصلی پژوهش حاضر کاربردی بودن مبانی دستور شناختی در بررسی شیوه روایت اشعار فارسی است. برای اثبات این مدعا، نخست تلقیات اساسی دستور شناختی در مواجهه با مقوله‏های دستوری تبیین و سپس کاربرد هریک از مقوله‏های دستوری در تحلیل شیوه روایت اشعار برخی از شاعران مشهور بررسی شده است. دستور شناختی با اصالت بخشیدن به مسئله زمان، مقوله‏های دستوری را برمبنای پویایی و فرایندی بودن دسته‏بندی می‏کند. از آنجا که مقوله فعل یکی از ارکان شعر فارسی است، شیوه ویژه مقوله‏بندی دستور شناختی می‏تواند شیوه روایت شعر را به شکلی ویژه و شناخت‏محور تحلیل کند. همچنین مقوله‏های زیرشاخه اسم و صفت، شامل صفت فاعلی و مفعولی، بیشترین نقش را در شیوه روایت ایفا می‏کند. اقتراح درباره مدعای مطرح شده و بررسی صحت مدعا و آزمایش آن در متون شعر فارسی، دستاوردهای اصلی پژوهش حاضر است.