ارزیابی تنوع اگرومورفولوژیکی ژرم پلاسم لوبیا چشم بلبلی مناطق گرم و خشک ایران

لوبیا چشم بلبلی (Vigna unguiculata) از محصولات زراعی فراموش شده با تنوع وسیع در توده های بومی و سازگار با شرایط مختلف اقلیمی کشور از جمله اقلیم گرم و خشک است. در این تحقیق، تعداد 50 توده لوبیا چشم بلبلی محلی با خاستگاه اقلیم گرم و خشک به همراه توده لوبیا چشم بلبلی ماک (محلی زابل) از نظر تنوع اگرومورفولوژیکی برای 39 صفت کمی و کیفی مورد ارزیابی و تجزیه چند متغیره قرار گرفتند. نتایج توده های مورد بررسی را به دو تیپ علوفه ای و دانه ای طبقه بندی نمود. توده های TN7222 (محلی سرمشک جیرفت) و لوبیا چشم بلبلی ماک (محلی زابل) بیشترین عملکرد دانه و توده های TN7241 (دیگر توده محلی زابل) و TN7274 (محلی کهنوج) بیشترین عملکرد علوفه را داشتند. همچنین دو توده دیگر محلی کهنوج شامل TN7292 و TN7291 زودرس ترین توده ها در بین توده های مورد بررسی بودند. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد طول غلاف همبستگی مثبتی را با وزن خشک، تعداد دانه در غلاف و وزن100دانه دارد. همچنین با استفاده از تجزیه مسیر مشخص شد که طول غلاف بیشترین تاثیر را به صورت مستقیم بر افزایش عملکرد دانه دارد. بررسی تجزیه به عامل ها، دو مولفه اصلی صفات فنولوژیکی و صفات کمی مرتبط با عملکرد را تفکیک کرد. با استفاده از همبستگی کانونیک مشخص شد که صفت تعداد روز تا گلدهی دارای همبستگی منفی با عملکرد است و بوته های کوتاه تر، دیررس تر بوده و اجزای عملکرد از جمله وزن100دانه و طول غلاف در آن ها بیشتر است. در این تحقیق، برخی از توده های با خصوصیات مناسب شناسایی شدند که قابلیت استفاده دربرنامه های به نژادی لوبیا چشم بلبلی را دارند.