مدل سازی پرداخت قبض آب در بخش خانگی شهر قم

پرداخت نامنظم قبوض از سوی مشترکان، شرکت های آب و فاضلاب را در ارایه بهتر خدمات با محدودیت هایی مواجه می کند. در این راستا شناسایی عوامل موثر در پرداخت بهای آب اهمیت به سزایی دارد. داده های استفاده شده شامل اطلاعات صورت حساب مشترکان آب در 5 دوره اول سال های 1398 تا 1399 برای 181578 مشترک خانگی شهر قم است. به منظور تحلیل داده ها از روش های رگرسیون لجستیک، درخت تصمیم، ماشین بردار پشتیبان و شبکه عصبی استفاده شد. نتایج نشان داد روش ها عملکرد مشابهی دارند و دقت مدل ها نزدیک یکدیگر و برابر 72 درصد است. بیشترین دقت در پرداخت های با تاخیر و به موقع به ترتیب مربوط به رگرسیون لجستیک 72 درصد و درخت تصمیم 75 درصد است. دو روش ماشین بردار پشتیبان و شبکه عصبی نیز عملکرد تقریبا مشابهی داشتند. در رگرسیون لجستیک به ترتیب متغیرهای وضعیت پرداخت قبض در سال قبل با ضریب 75/1، مانده بدهی پایان سال قبل با ضریب 86/0-، تعداد قبوض علی الحساب سال جاری با ضریب 70/0- و میانگین مصرف ماهانه سال جاری با ضریب 034/0 بیشترین تاثیر را بر تعداد قبوض پرداخت شده توسط مشترک در سال جاری دارند. نتایج درخت تصمیم نشان داد 43 درصد مشترکانی که در سال جدید پرداخت به موقع نداشتند، کسانی هستند که در سال قبل نیز پرداخت به موقع نداشته و 39 درصد مشترکانی که در سال جدید پرداخت به موقع دارند، مشترکانی هستند که در سال قبل نیز پرداخت به موقع داشته و در سال جدید قبض علی الحسابی نداشته اند. با توجه به نقش اثرگذار متغیرهای رفتار پرداختی مشترک در سال قبل، تعداد قبوض علی الحساب سال جاری و مانده بدهی پایان سال قبل در پرداخت های سال جاری، می توان با استفاده از ابزارهای نظارتی مانند نظارت بر مامورین قرایت، استفاده از پیمانکار برای پیمایش مشترکان با قبض علی الحساب، ابزار تشویقی مانند پاداش پرداخت به موقع و تقسیط مبلغ پرداختی و ابزار بازدارنده مانند اعمال جریمه و در نهایت قطع آب، نسبت به وصول مطالبات اقدام کرد. همچنین با توجه به اعمال بخش نامه آب امید در سال 1399 برای معافیت مشترکان خانگی با میانگین مصرف کمتر از 5 مترمکعب در ماه و از طرفی با توجه به پرداخت های کم این دسته از مشترکان، این گروه باید رصد و نسبت به دریافت مطالبات قبلی از آنها برنامه ریزی لازم انجام شود.