تاثیر پیش تیمار بذر با ویتامین های گروه ب بر برخی صفات زراعی و فیزیولوژیک کلزا در شرایط فرسودگی بذر

پیری بذر پدیده ای است که هر ساله تلفات اقتصادی فراوانی را به بار می آورد که استفاده از روش های نوین و کارآمد برای مقابله با آن ضروری است. ویتامین های گروه ب نقش دفاعی و آنتی اکسیدانی دارند و در رشد و نمو موثر هستند، لذا احتمال دارد که بتوانند آثار پیری بذر را التیام بخشند. به همین منظور آزمایشی مزرعه ای جهت بررسی تاثیر پیش تیمار بذر با ویتامین های گروه ب  بر رشد و عملکرد کلزا در شرایط فرسودگی بذر در دانشگاه صنعتی شاهرود در اسفند ماه 1396 اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار بود. تیمارهای آزمایش شامل 3 سطح فرسودگی بذر صفر، 50 و 100 ساعت و 7 سطح پیش تیمار بذر با ویتامین های گروه ب (بدون پیش تیمار، آب مقطر، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، اسید پانتوتنیک و پیریدوکسین) با غلظت 100 میلی گرم بر لیتر بود. فرسودگی بذر در دمای 40 درجه سلسیوس و پیش تیمار بذور به مدت 8 ساعت انجام شد. نتایج نشان داد که با اعمال تیمار فرسودگی کلیه صفات مورد اندازه گیری کاهش و تنها میزان آنتوسیانین افزایش یافت. در شرایط فرسودگی شدید، پیش تیمار بذر با آب مقطر و پیریدوکسین به ترتیب سبب افزایش صفت عملکرد پروتیین و روغن شدند. پیش تیمار اسید پانتوتنیک نیز در این شرایط سبب افزایش مقدار آنتوسیانین، کلروفیل کل و عملکرد دانه شد، به طوری که عملکرد دانه در این تیمار نسبت به گیاهان رشد یافته از بذور بدون پیش تیمار افزایش 143 درصدی داشت. به طور کلی در بین تیمارهای مورد بررسی پیش تیمار بذور با ویتامین های اسید پانتوتنیک و تیامین سبب بهبود و افزایش مقدار بسیاری از صفات از قبیل عملکرد و میزان روغن و پروتیین دانه گردید. برتری این تیمارها در بذور نرمال کاملا مشهود بود ولی در بذور فرسوده اختلاف معنی داری با آب مقطر نداشتند. لذا نتایج نشان داد که در بذور فرسوده می توان با هزینه کمتر و استفاده از آب مقطر نتیجه مشابهی به دست آورد.