اثر ضد قارچی چند اسانس گیاهی بر قارچ عامل پوسیدگی ریشه و طوقه گوجه فرنگی Phytophthora parasitica L در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه ای

پوسیدگی فیتوفتورایی ساقه و ریشه گوجه فرنگی Phytophthora parasitica L. یکی از مهم ترین بیماری های خاکزاد گوجه فرنگی می باشد. این بیماری در دهه اخیر در مزارع و گلخانه های جنوب شرق استان تهران (ورامین) گسترش یافته است. تاکنون کنترل این بیماری با استفاده از ترکیبات شیمیایی موفق آمیز نبوده؛ علیرغم تاثیرکنترل بیولوژیک و یا بکارگیری ارقام مقاوم در کاهش بیماری، ولی به نظر می رسد تحقیق و بکارگیری ترکیبات طبیعی به ویژه اسانس های گیاهی، علاوه بر کاهش بیماری اثرات مفید زیست محیطی را به همراه داشته باشد. دراین مطالعه اثر اسانس هشت گیاه آویشن، زیره، مرزه، پونه، نعناع، ترخون، زینان، رازیانه و قارچکش ریدومیل-مانکوزب به عنوان تیمار شاهد در شرایط آزمایشگاهی در پنج غلظت 60، 120، 240180 و 300 پی پی ام بر روی سرعت رشد و بازدارندگی از رشد قارچ عامل بیماری در محیط کشت PDA در قالب طرح کاملا تصادفی بررسی شد. آزمایشات گلخانه ای با ده تیمار شامل اسانس های موفق آویشن، پونه و زیره به غلظت 2/0 و 3/0 در هزار به همراه قارچکش روال تی اس1 و 5/1 در هزار و شاهد سالم و آلوده به قارچ P. parasitica در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکراراجراء شد. اسانس ها و قارچکش به بستر ریشه گیاهچه های گوجه فرنگی در مرحله دو برگی افزوده شدند. آماربرداری از درصد شدت بیماری مطابق الگوی کویسادا-اوکامپو و هاوسبک چهار هفته بعد از مایه زنی انجام شد. اسانس هایی که در شرایط آزمایشگاهی بیش ترین درصد بازدارندگی از رشد را داشتند به ترتیب آویشن (28/79 درصد)، پونه (85/72 درصد)، زیره (95/69 درصد)، نعناع (70/60 درصد)، ترخون (70/60 درصد) و زینان (60 درصد) بودند و حداقل غلظت بازدارندگی EC50 از رشد میسیلیومی قارچ مربوط به اسانس آویشن، زیره و پونه در غلظت180 پی پی ام بوده است. نتایج تجزیه واریانس تحقیقات گلخانه ای نشان دهنده اختلاف معنی دار بین تیمار ها در سطح احتمال 1% بود. در مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن، اسانس آویشن به ترتیب با 65/1 و 31/1 شدت شاخص بیماری نزدیک ترین شاخص بیماری با تیمار های قارچکش ریدومیل-مانکوزب و شاهد سالم با 18/0 شاخص شدت بیماری بود و بهترین تاثیر در کاهش بیماری را داشت.