افشای سر الهی حلاج در مضمون سازی دوگانه صائب

صایب تبریزی در ساخت و پردازش انواع مضمون های اخلاقی دستی توانا داشته است. او در بیان، تایید و تاکید مفاهیم و مضمون های شاعرانه خود در زمینه های گوناگون، تمثیل های زیبایی ارایه می دهد و برای پربار کردن این تمثیل ها، بیش از هر چیزی از داستان ها و برجستگی شخصیت های موجود در منابع شعری پیش از خود بهره می برد؛ اما این شخصیت ها با تمام پختگی شان برای تمثیل سازی، گاهی در بیان ارزش مضامین برجسته، چنان که باید طبع مضمون پرداز صایب را راضی نمی کنند؛ پس صایب، با استفاده معکوس و برخلاف آنچه خود نیز از این شخصیت ها به کار می گیرد و این بار با کنار زدن برجستگی آن ها، ارزش و مقام مضامین موردنظر خود را مطرح می سازد. در این مقال به بررسی نگاه او به مقام عرفانی حلاج و مفهوم عرفانی افشای راز الهی و ترک ادب در برابر او پرداخته خواهد شد.