بررسی جایگاه ارزش های بنیادین زیبایی شناسی در خلق معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی

زیبایی محیط شهری به عنوان بستری که هر روزه توسط طیف وسیعی از مردم تجربه می شود؛ جزو نیازهای متعالی انسان بوده است؛ و به مثابه محرکی برای شکوفایی وی عمل می کند. لذا در شکل دهی و طراحی محیط، مقوله هنر و رابطه آن با موضوع زیبایی شناسی از اهمیت شایان توجهی برخوردار است و در سطح جامعه به پدیده ای ارزشی و هدفمند نیز بدل می شود. هدف از این تحقیق، بررسی مفهوم نظری ارزش های بنیادین زیبایی شناسی است؛ تا علاوه بر شناسایی و نقش ارزش های بنیادین زیبایی شناسی ایرانی- اسلامی، به تبیین جایگاه کابردی ارزش های بنیادین زیبایی شناسی در خلق معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی بپردازد. این هدف در راستای پاسخگویی به سوالات اصلی است: ارزش های بنیادین زیبایی شناسی در دو دیدگاه جهان غرب و ایرانی- اسلامی از چه جایگاه نظری برخوردار است؟! و کاربرد عملی احصای ارزش های بنیادین زیبایی شناسی در معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی چیست؟! تحقیق حاضر از نوع بنیادی- نظری با رویکرد کیفی است؛ که در آن جمع آوری داده ها و اطلاعات کیفی با استفاده از منابع اسنادی مکتوب علمی و کتابخانه ای در حوزه های علوم مرتبط با زیبایی شناسی انجام می گیرد و اطلاعات تحلیلی با تعمیم به حوزه معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی با روش استدلال قیاسی به استحصال نظری ارزش های بنیادین زیبایی شناسی و اصول کاربردی خلق معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی می پردازد. یافته های این تحقیق حاکی از آن است که چهار دسته اصلی ارزش های بنیادین زیبایی شناسی در اسلام، 1. ارزش های زیبایی شناسی معقول، 2. محسوس، 3. معقول مستند بر محسوس، و 4. محسوس مستند بر معقول بوده است و این ارزش ها به ترتیب در ارتباط با زمینه های منطقی، عاطفی و اخلاقی، معنا و رمزپردازی، آرمان ها و ایده های معقول می باشند که در بستر معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی بکار گرفته می شوند.