تجرد نفس از نظر ارسطو، ابن سینا و ملاصدرا

چگونگی طرح و پیشرفت موضوع تجرد نفس انسانی توسط سه فیلسوف بزرگ ارسطو (384- 322 ق‏م) ، ابن سینا (370-428 ه ق) و ملاصدرا مساله ی این مقاله را تشکیل می‏دهد. تعارض پاره‏ای از سخنان ارسطو منشا اختلاف نظر شارحان او در این باره شده است. کسانی چون اسکندر افرودیسی (قرن‏های سوم و دوم قبل از میلاد) و ابن رشد (595-520 ه ق) قول به مادیت و فناپذیری نفوس شخصی و ابن سینا و توماس آکوییناس (1274-1227 م) باور به تجرد و بقای آن را به ارسطو نسبت داده‏اند. اشارات ارسطو مبنی بر تجرد و بقای نفس و تاکید او بر بساطت آن حاکی از صحت نظر ابن سینا و توماس است.   ابن سینا نیز با تکیه بر بخش ناپذیری محل صور معقول و نیز بر پایه ی علم حضوری نفس به خود، تجرد نفوس شخصی را اثبات نموده است اما ملاصدرا   ادله ی او را اخص از مدعا و با مبانی او ناسازگار می‏داند. صدرا خود چون به تجرد مثالی نفوس حیوانی معتقد است منعی در کاربرد ادله ی بوعلی نمی‏بیند و بر آن اساس، تجرد نفوس شخصی را اثبات می‏کند. گرچه شناخت حقیقت نفس را منحصر در ارتباط عمیق با وحی و تعالیم خاندان عصمت و طهارت می‏داند.