ارزیابی تنوع زیستی کشاورزی در بوم‏ نظام ‏های باغچه ‏ای برخی مناطق استان خراسان رضوی

امروزه ویژگی‏هایی نظیر سطوح بالای تنوع زیستی کشاورزی،کارایی بالای چرخه مواد غذایی و همچنین کارکردهای متنوع بوم شناختی و اقتصادی- اجتماعی، باغچه ها را به الگویی مناسب برای دستیابی به مدلی پایدار در تولید محصولات کشاورزی تبدیل کرده است. با توجه به اینکه تاکنون مطالعات کمتری در رابطه با این ویژگی‏ها در باغچه های مناطق خشک و نیمه خشک انجام شده است، هدف از انجام این مطالعه، بررسی ساختار تنوع‏ زیستی ‏کشاورزی با تاکید بر تنوع کارکردی و شناخت عوامل موثر بر آن ها در باغچه های استان خراسان رضوی (شهرستان‏های مشهد، قوچان و نیشابور) بود که داده ها و اطلاعات مورد نیاز آن از طریق مطالعات میدانی و تکمیل پرسش نامه در سال 1391 استخراج گردید. نتایج نشان داد که شهرستان نیشابور با داشتن شاخص تنوع زیستی شانون 88/1 بالاترین سطح تنوع گونه ‏ای را دارا بود، این در حالی است که بالاترین میزان تنوع کارکردی در باغچه های شهرستان قوچان مشاهده شد. همچنین نتایج نشان داد که بیش از 79 درصد از تغییرات شاخص تنوع شانون ناشی از تغییر شاخص غنای گونه‏ ای می‏باشد، این در حالی است که نتایج حاصل از برازش مدل خطی چندگانه با استفاده از رگرسیون گام‏ به‏ گام نشان داد که تغییرات صفات مختلفی همچون شاخص غنای گونه‏ ای، مساحت منزل و جمعیت خانوار، 84 درصد از تغییرات شاخص تنوع کارکردی شانون را موجب می‏شوند. باغچه های شهرستان‏های مشهد، قوچان و نیشابور به طور میانگین با 1/8 تن ترسیب کربن در هکتار نقش مهمی در تعدیل شرایط حاصل از افزایش غلظت گاز دی‏ اکسیدکربن بر عهده داشتند و مشخص شد که با فاصله گرفتن از مسیرهای آسفالته میزان ترسیب کربن (کیلوگرم در مترمربع) توسط گونه های درختی در باغچه ‏ها کاهش می‏یابد.