سازگاری نظریه تکامل با دین: بررسی رویکرد شهید مطهری و ملاصدرا

گروهی از اندیشمندان ایرانی به پذیرش نظریه ی تکامل و تاویل آیات آفرینش بر اساس آن حکم کرده اند. اندیشمندی که چنین راهکاری را برمی گزیند، آشکارا تلاش می کند تا از تفسیر علمی متون مقدس حمایت کند. جستار حاضر به تلقی زیست شناسان ایرانی به دین نپرداخته است. علت آن است که شاید اکثریت ایشان خداباور بوده اند و کسانی که خداباور نبوده اند، احتمالا به دلیل زندگی در جامعه ای دینی، ادبیاتی قابل توجهی طی یک و نیم قرن اخیر تولید نکرده اند که بتواند در این نوشته ارزیابی شود. اما اندیشمندان مسلمان ایرانی درباره ی نظریه تکامل و رابطه ی آن با دین نظراتی داده اند. در میان اندیشمندان ایرانی، شهید مطهری در تبیین چگونگی نظریه ی تکامل، همسو با ملاصدرا گام برداشته و آن را تبیین نموده است. از طرفی، این اندیشه نه تنها با آموزه های دینی تعارضی ندارد، بلکه مبین چگونگی عظمت، حکمت و مشیت خداوندی است. تنها چیزی که نظریه حرکتی ملاصدرا را با نظریه داروین متمایز می کند بحث نظام وجودی است، ملاصدرا به نظام طولی و داروین نظام عرضی برای تغییر موجودات قایل است؛ اما سایر پیامدهایی که مخالفین نظریه تکاملی داروین وارد کرده اند ازجمله: نفی خالق، نفی حکمت الهی و غایت، نفی تصادف و... را نمی پذیرد. لازم به ذکر است این پژوهش با رویکرد مقایسه ای و تحلیلی و با مطالعه کتابخانه ای به این موضوع پرداخته است.