بهینه‏ سازی استخراج و ریزپوشانی ترکیبات رنگی ضایعات فرآوری گزنه (Urtica dioica)

پژوهش حاضر، با هدف بهینه سازی استخراج و ریزپوشانی ترکیبات رنگی موجود در ضایعات فرآوری گیاه دارویی گزنه انجام شد. روش سطح پاسخ برای بررسی اثرات متغیرهای مستقل غلظت حلال اتانول (با سه غلظت 100، 50 و 0درصد)، نسبت حلال به ماده اولیه (در سه نسبت30، 45 و 60 درصد) و سه زمان (hr 1، 4 و 7) و سه دمای (°C20، 40 و 60) بر راندمان استخراج، مقدار کلروفیل و فیوفیتین عصاره اتانولی عصاره رنگی گزنه انجام شد. شرایط بهینه استخراج براساس مدل های حاصل، عبارت بودند از نسبت حلال به ماده اولیه 33:67، غلظت حلال 100 درصد، زمان استخراج 7 ساعت و دمای استخراج °C25. تحت شرایط بهینه، راندمان استخراج 99/7 درصد، میزان کلروفیل و فیوفیتین استخراج شده به ترتیب 75/54 و54/341 mg/100gdry matter بود. به منظور پایدارسازی عصاره بهینه، ریزپوشانی با دو دیواره مالتودکسترین و پلی وینیل پیرولیدون بوسیله خشک کن پاششی انجام شد. راندمان تولید ریزکپسول، رطوبت، دانسیته توده، خصوصیات رنگی و دمای انتقال شیشه ای ریزکپسول های عصاره رنگی گزنه مورد بررسی قرار گرفتند. میزان پایداری ترکیبات رنگی ریزکپسول ها طی 21 روز نگهداری در شرایط رطوبتی و دمایی مختلف ارزیابی شد. نتایج نشان داد خصوصیات فیزیکوشیمیایی ترکیبات رنگی ریزپوشانی شده با مالتودکسترین از پلی وینیل پیرولیدون بهتر بود. مقدار ترکیبات رنگی ریز کپسول ها طی 21 روز نگهداری کاهش یافت اما ریزپوشانی سبب حفاظت و پایداری بیشتر ترکیبات رنگی در رطوبت ها و دماهای مورد بررسی شد ریزکپسول حاوی دیواره مالتودکسترین در رطوبت نسبی 52 درصد و دمای °C4 کمترین میزان کاهش ترکیبات رنگی را داشت (ضریب تبیین بیش از 90/0) و به عنوان تیمار بهینه معرفی شد. هر دو ریزکپسول حاوی پلی وینیل پیرولیدون و مالتودکسترین با داشتن دمای انتقال شیشه ای به ترتیب 35/121 و 82 درجه سانتیگراد، در دمای محیط پایدار بودند.