بررسی اصلاح طلبی و نوگرایی از دیدگاه فرخی یزدی (1318-1267 ش)

مفهوم اصلا ح طلبی و تجددخواهی یکی از موضوعات اصلی، گسترده و متنوع در دوره مشروطه بود و روشن فکران و مشروطه خواهان، هر کدام برداشتی خاص از آن داشتند، که بعدها تناقضات و مشکلات بسیار تاریخی، فرهنگی و سیاسی ایجاد کرد. فرخی یزدی نیز با توجه به گرایش های سیاسی و اندیشه های مسلکی و سبک انتقادی شدید خود، بطور جدی به اصلاحات زیربنایی و انقلاب فکری و اخذ علوم و فنون غربی می اندیشید و در مبارزات سیاسی و قلمی، بدان می پرداخت. از این رو بیش ترین بسامد موضوعی سرمقالات وی «انتقادات مستقیم علیه حکومت و دولت خودکامه» و «مجلس پوشالی» و سپس «اصلاح طلبی، آرمان خواهی و نوگرایی» بود، که تاکنون تحقیقی مستقل در این باره پدید نیامده است. نگارنده در این نوشتار می کوشد براساس نتایج بازخوانی و تجزیه و تحلیل روزنامه ها، سرمقالات و اشعار فرخی، از سه منظر زیر به نقد و بررسی دیدگاه های وی درباره اصلاح طلبی و نوگرایی بپردازد: الف موانع و مشکلات بر سر راه مشروطه خواهی، اصلاحات انقلابی و فکری؛ ب ضرورت اصلاحات انقلابی و فکری و عوامل موثر در آن؛ ج شیوه های نوگرایی و اخذ علوم و فنون غربی.