امکان سنجی پالایش ژنتیکی صفت دوقلوزایی در گوسفندان با هدف کاهش تقلبات احتمالی- یک مطالعه ی استانی

اخیرا، در استان آذربایجان شرقی، حین خرید و فروش قوچ متعلق به نژاد گوسفندان برتر حامل ژن باروری، شماری از شکایات دامداران در خصوص عدم تطبیق ادعای فروشنده با عملکرد میش در مزرعه مشاهده شده است. با این انگیزه ی تحقیقاتی، هدف از پژوهش حاضر در گام اول، تلفیق دو تکنیک PCR-RFLP و PCR-Sequencing و متعاقب آن، برای پالایش ژنتیکی جایگاه ژنی FecB مرتبط با صفت چندقلوزایی در گوسفندان نژاد بورولا- افشاری و گوسفندان دورگ قزل-رومانوف می باشد و در گام دوم و اصلی، اقدام به بررسی ریسک عدم صداقت احتمالی و همچنین امکان سنجی شناسایی تقلبات احتمالی، حین داد و ستد دام در سطح استان آذربایجان شرقی می باشد.

مواد و روش ها: 

در پژوهش حاضر، نمونه های خون از مجموع تعداد 62 راس میش و قوچ نژاد بورولا- افشاری از واحدهای گوسفندداری اطراف تبریز و 30 راس میش دورگ قزل- رومانوف اخذ گردید. سپس، در یک گام دو مرحله ای مجزا، بعد از تکثیر ناحیه ای 190 جفت بازی از ژن BMPR1B توسط واکنش زنجیره ای پلی مراز، دو روش مولکولی PCR-RFLP و توالی یابی مستقیم سانگر،  بر اساس دستورالعمل آزمایشگاهی روتین، انجام و نتایج ژنوتیپ ثبت گردید و متعاقبا، با استفاده از نرم افزارهای مختلف همچون پاپ ژن و FinchTV و MAFFT به ترتیب، فراوانی ژنوتیپی و اللی و همردیفی توالی های مورد تکثیر برای تایید مجدد جهش انجام شد.

در انجام بخش مولکولی این تحقیق با استفاده از آغازگرهای پیشنهاد شده (Wilson et al. 2001)، ناحیه ی اگزون شماره ی 8 ژن BMPR1B که یک قطعه ی 190 جفت بازی است به وسیله ی PCR تکثیر شد. سپس با استفاده از آنزیم اندونوکلیاز AvaII که آنزیم برشی برای جایگاه FecB بوده و دارای جایگاه شناسایی و برش (G/GWCC) می باشد، قطعات تکثیر شده توسط PCR، مورد هضم آنزیمی قرار گرفتند. جایگاه ذکر شده در گوسفندان حامل جهش، باعث برش قطعه ی 190 جفت بازی به دو قطعه ی30 و 160 جفت بازی می‏گردد. در صورتی که در گوسفندان دارای ژنوتیپ وحشی، آنزیم قادر به شناسایی و برش این جایگاه نیست. در این مطالعه، در مجموع، از 62 راس گوسفند بورولا- افشاری، 11 راس دارای ژنوتیپ هموزیگوت برای جهش FecB بودند یعنی دارای دو نسخه از جهش بودند و 51 راس دارای ژنوتیپ هتروزیگوت بوده و فقط یک نسخه از جهش را دارا بودند. در تمامی 30 راس گوسفند دورگ قزل-رومانوف نیز هیچ جهشی مشاهده نشد. این نتایج با انجام فناوری توالی یابی سانگر در کنار روش PCR-RFLP تایید شد و انجام همزمان دو روش، باعث افزایش صحت و دقت نتایج تحقیق شد.

نتیجه گیری:

 نتایج تحقیق حاضر، نشان داد که یکی از علل عدم تطبیق ژنوتیپ پیش اظهار شده فروشندگان با ژنوتیپ واقعی، خطای قرایت ژنوتیپ و یا تقلبات و ادعای کذب فروشنده می تواند باشد. همچنین، تلفیق و کاربری همزمان دو تکنیک مولکولی PCR-RFLP و توالی یابی مستقیم می تواند خطای فنی ناشی از ژنوتیپ را تا حد امکان به حداقل خود برساند. علاوه بر این، با اعمال تکرارپذیری بالای مشاهدات، متاسفانه وجود 06/8 درصد (5 از 62 حیوان) عدم صداقت و ناسازگاری در ژنوتیپ جایگاه ژنی FecB، به اثبات رسید. ایجاد مراکز پالایش و تعیین ژنوتیپ وابسته به دولت در خصوص تشخیص تقلبات، می تواند به نهادهای نظارتی در خصوص خدمات تعیین ژنوتیپ گوسفندان حاوی ژن باروری کمک کند و این، خود به خود آمار تقلبات را کاهش خواهد داد.