مقایسه اثربخشی دو روش درمانی «شناختی رفتاری» و «مبتنی بر پذیرش و تعهد» بر طرحواره جنسی زنان یائسه

طرحواره‫ های جنسی، باورهای مرکزی ابعاد جنسی فرد است که در عملکرد جنسی و غیرجنسی تاثیر می گذارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی دو روش درمان شناختی رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر طرحواره جنسی زنان یایسه انجام شد.

این مطالعه از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون- پس آزمون- پیگیری و با گروه کنترل بود که در سال 99-1398 انجام شد. از بین زنان یایسه ای که جهت دریافت خدمات به مراکز بهداشتی درمانی شهر زنجان مراجعه نموده بودند، تعداد 45 نفر که در آزمون «شاخص عملکرد جنسی زنان» نمره عملکرد جنسی کمتر از 28 (از 36 نمره) کسب کرده بودند، به صورت هدفمند انتخاب و با روش تخصیص تصادفی به سه گروه 15 نفری تقسیم شدند (2 گروه مداخله و یک گروه کنترل). در گروه اول، درمان شناختی رفتاری (CBT) و در گروه دوم، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)، هر کدام به مدت 8 جلسه 2 ساعته اجرا شد. داده ها با «مقیاس خود طرحواره جنسی زنان» که دارای 50 صفت با مقیاس لیکرت 7 درجه ای بود در مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری از گروه های مداخله و کنترل جمع آوری گردید. داده های حاصل از اجرای پژوهش از طریق تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و با استفاده از نرم افزار SPSS-24 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

نتایج نشان داد که درمان شناختی رفتاری موجب بهبود طرحواره جنسی زنان یایسه شده (355/4F=، 0/021=p) در صورتی که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، تاثیر معنی داری بر طرحواره جنسی آنها نداشته است (232/0F=، 0/633=p). در مقایسه تاثیرات دو گروه مداخله بر طرحواره جنسی (226/0 F= و 0/638=p)، تفاوت معنی داری از نظر آماری مشاهده نشد.

براساس یافته ها، درمان شناختی رفتاری باعث بهبود طرحواره های جنسی در زنان یایسه می شود. لذا، پیشنهاد می شود از این روش درمانی برای بهبود طرحواره های جنسی زنان یایسه در مراکز بهداشتی درمانی استفاده شود.