بررسی ترجمه عناوین کتاب های ادبیات پایداری (از فارسی به انگیسی): گامی در راستای ارتقای الگوهای کنونی

یکی از برجسته ترین عواملی که می تواند توجه مخاطب را به خواندن یک کتاب جلب کند، عنوان آن اثر است. انتخاب عنوان مناسب از چالش برانگیزترین اقدامات نویسندگان است. چه بسا ساعت ها یا حتی روز های زیادی که نویسندگان برای انتخاب عنوانی درخور برای اثر خود صرف می کنند. به همان نسبت، ارایه ترجمه ای مناسب از آن عنوان، از دشوارترین و زمان برترین کارهای مترجمان است. تحقیق حاضر با هدف بررسی فنون مختلف برگردان عناوین کتاب های پایداری در پی بررسی مقوله مذکور و ارایه انواع راهبردهای امکان پذیری است که تاکنون به آنها اشاره نشده است؛ در حقیقت، نتایج پژوهش حاضر می تواند به برداشتن گامی در راستای ارتقای الگوهای ارایه شده کنونی در ترجمه عناوین آثار فرهنگی منجر شود. از مدل یین (2009) به عنوان چارچوب مقدماتی در تحلیل داده ها استفاده شد. این الگو دربرگیرنده فنون زیر است:الف- «نویسه گردانی»: فنی است که طی آن، حروف کلمات متن مبدا با استفاده از حروف الفبای زبان مقصد جایگزین می گردد؛ البته، نویسه گردانی صرف مفاهیم فرهنگ محور یا عناصر فرهنگ-ویژه موجود در عنوان، غالبا به از دست رفتن کامل معنی برای مخاطب مقصد منجر خواهد شد. ب- «ترجمه تحت اللفظی»: مترجمانی که به این فن ترجمه متوسل می شوند، هم در سطوح صورت و هم محتوا می کوشند تا نزدیک ترین معادل ها به متن مبدا را انتخاب کنند. ج- تصریح: زمانی که عنوان اثر شامل تلمیح یا عناصری باشد که نویسه گردانی و ترجمه تحت الفظی از توصیف دقیق آن بازماند یا توجه مخاطب را جلب نکند، فن تصریح می تواند جایگزین مناسبی باشد. تصریح غالبا با اضافه کردن کلمات همراه است؛ طوری که همواره تعداد واژه های عنوان ترجمه شده نسبت به عنوان اصلی بیشتر است. گاهی ممکن است الحاق در قالب اطلاعاتی در کمانک ارایه شود. د- اقتباس: با استفاده از این فن، مترجم «ارجاعات فرهنگی» را تغییر می دهد؛ به گونه ای که برای مخاطب زبان مقصد به راحتی قابل درک باشد. این شیوه ترجمه، کاملا مخاطب-محور است و مترجم، زبان و فرهنگ مقصد را در اولویت قرار می دهد. جایگزین سازی یک نام خاص در عنوان با نام خاص دیگر در زبان مقصد که شخصیت مشابهی را در آن فرهنگ به ذهن خوانندگان متن مقصد متبادر می سازد، به کمک این فن ترجمه انجام می شود. ه- جایگزینی با عنوان کاملا جدید: این فن زمانی به کار می رود که مترجم فارغ از محوریت بخشی به مخاطب یا زبان و فرهنگ مبدا یا مقصد، صرفا بر اساس شم زبانی و خلاقیت خود، عنوانی جدید (و البته مرتبط) خلق می کند. پس از مشاهده و ردیابی تعدادی از فنون ناگفته در الگوی یین، تلاش شد که در راستای ارتقای این الگو، راهبردهای دیگری، از جمله عمومی سازی، ویژه سازی، گرته برداری، حذف، تغییر جزیی، تغییر تفسیری، و تلفیق نیز لحاظ شود. طبق یافته ها، تنها راهبردی که هرگز به وسیله مترجمان در برگردان عناوین کتاب های ادبیات پایداری به کار نرفته است، «جایگزینی با عنوان کاملا جدید» است؛ در حالی که بیشترین درصد به کارگیری فنون، مربوط به ترجمه تحت الفظی (%63) و نویسه گردانی (%23) است.